Bloemen ter nagedachtenis aan als heks veroordeelden

Aad Kuiper

Van Amsterdam tot Maastricht en van Schiedam tot Appingedam, maar ook in Utrecht: overal in het land werden zaterdag 3 juni om 12.00 uur witte bloemen gelegd op plekken waar ooit ‘heksen’ zijn verbrand. De stichting Nationaal Heksenmonument wilde op deze manier pleiten voor een landelijk monument. En overal was het druk. Hoewel Oudewater altijd een vrijplaats is geweest, waar nooit mensen veroordeeld werden wegens hekserij - in tegendeel, iedere beschuldigde kreeg een certificaat waarmee kon worden aangetoond dat men geen heks was - werden ook bij Museum de Heksenwaag bloemen gelegd. Burgemeester Danny de Vries toonde zich aangenaam verrast dat ook hier heel veel mensen op deze bloemlegging waren afgekomen; zo’n 70, 80 mensen maakten hun opwachting.

De burgemeester wachtte tot klokslag 12.00 uur om zijn toespraak te beginnen. En, ondanks het feit dat het bijzonder druk was, hing er een plechtige, maar zeker niet onaangename stilte. De toespraak van De Vries, sprak boekdelen: “Als je vroeger ‘anders’ was, werd je al snel van hekserij beschuldigd en was de kans groot dat je op de brandstapel terecht kwam. Eeuwenlang zijn er tienduizenden mensen, voornamelijk vrouwen, veroordeeld, gemarteld en geëxecuteerd.

Het is belangrijk om hierbij stil te staan. Al was het maar, omdat in onze tijd ‘anders’ zijn helaas nog steeds grote gevolgen kan hebben. De brandstapel bestaat wellicht niet meer, maar de digitale brandstapel - waar anoniem mensen iets van een ander vinden - draait overuren.”

Een donkere en pijnlijke periode uit onze geschiedenis

“Het is verbijsterend om te bedenken dat mensen werden vervolgd en vermoord, simpelweg omdat ze ‘anders’ waren. Deze mensen werden beschouwd als een bedreiging voor de heersende normen en waarden van die tijd. Ze waren vaak vrouwen die onafhankelijk waren, hun eigen ideeën hadden en niet pasten in de traditionele rolpatronen.

Maar laten we duidelijk zijn: de beschuldigingen van hekserij waren gebaseerd op bijgeloof, vrees en onwetendheid. Het was een tijd waarin paranoia hoogtij vierde en waarin mensen bereid waren om anderen te beschuldigen om zelf te overleven. Het is een periode in de geschiedenis waar we lessen uit moeten trekken, zodat we niet dezelfde fouten herhalen.”

Leren van het verleden

“We moeten ons bewust zijn van de gevaren van intolerantie en onverdraagzaamheid. Het is onze verantwoordelijkheid om op te staan tegen onrecht en om een inclusieve samenleving te creëren waarin iedereen gelijke rechten en kansen heeft. Gelukkig kan ik zeggen dat in Oudewater nooit iemand ‘te licht is bevonden’.

Laten we leren van het verleden, zodat we een betere toekomst kunnen maken. Vandaag herdenken wij op deze plek - de enige vrijplaats in Europa - allen die zijn verbrand, geëxecuteerd, bezweken aan marteling of uitputting tijdens een heksenproces, gewurgd of verdronken bij een waterproef,” aldus burgemeester De Vries.

Niet langer met dit onrecht belast

Isa van der Wee van Museum De Heksenwaag greep de toespraak van De Vries aan om de bloemlegging aan te kondigen: “Wij leggen deze bloemen om alle onschuldige vrouwen, kinderen en mannen, die door een heksenproces de dood hebben gevonden of schade hebben opgelopen, te gedenken en te eren.

Wij zien jullie / Wij horen jullie / Wij betreuren jullie / Wij eren jullie …

Witte bloemen staan symbool voor zuiverheid, onschuld en het vrouwelijke aspect in ieder mens. Moge er heling plaatsvinden in het verleden, zodat het heden én de toekomst niet langer met dit onrecht worden belast. Moge alles wat door de heksenvervolgingen is onderdrukt, verdacht gemaakt en afgestraft, terugkeren in de wereld van nu, die dat zo hard nodig heeft. We maken de weg vrij en buigen ons hoofd in eerbied voor de offers die zijn gebracht.”

In een nog steeds plechtige, maar aangenaam warme stilte werden door tientallen vrouwen, mannen en kinderen bloemen gelegd voor de waag in Oudewater waar nooit iemand veroordeeld werd wegens hekserij.

Naast RTV Utrecht besteedde ook de NOS aandacht aan de bloemlegging en de Oudewaterse Heksenwaag: www.nos.nl/artikel/2477530