Haastrechts' Gemaal De Hooge Boezem bestaat 25 jaar

Cees Reichard

Op 18 mei 1995 opende de Commissaris der Koningin van Zuid-Holland, mevrouw Leemhuis - Stout het bezoekerscentrum van Stichting Gemaal De Hooge Boezem achter Haastrecht. Het bestuur had dit jubileum op 18 mei uitgebreid willen vieren. Helaas heeft zij dit jaar door de coronatijd de festiviteiten op een laag pitje moeten zetten. Rond de jubileumdag heeft zij voor alle vrijwilligers een 'felicitaarten actie' op touw gezet. Dit hield in dat zij bij de plaatselijke bakker twee gebakjes konden halen.

Voorzitter Gerdien Tober vertelt dat er op dit moment aan een jubileumboekje gewerkt wordt. Zij hoopt in het najaar tijdens een bijeenkomst voor alle vrijwilligers dit te kunnen presenteren. Voor het thema 'Wat water allemaal met ons kan doen', wil zij dan een bekende Nederlandse spreker uitnodigen. Wie dat wordt is nog onbekend.

Voorgeschiedenis

De voorgeschiedenis van het Gemaal begint in de jaren 70 van de vorige eeuw. Het gemaal bemaalde hoofdzakelijk de Lopikerwaard. Dit was niet meer afdoende en het Waterschap heeft de wijze van bemaling veranderd. Er werden nieuwe gemalen gebouwd en het Gemaal De Hooge Boezem werd overbodig. De grote vraag was wat er met dit mooie gebouw moest gebeuren. Een aantal Haastrechtenaren ging zich hier mee bezig houden. Er kwam een onderzoek naar herbestemming die zich vooral richtte op de functies van museum en bezoekerscentrum. Men achtte het niet verstandig het gemaal een museale functie te geven. Er was geen collectie en bovendien ontbrak het aan voldoende gelegenheid tot opslag, conservering en bewerking in de toch al beperkte ruimte. De functie van bezoekerscentrum kon op meer steun rekenen.

Bodemdaling

De voorzitter zegt dat er in het Gemaal ook naar de toekomst wordt gekeken. De zorg om het beheer van het water blijft telkens terugkomen. "We weten dat in het westen van Nederland de bodem blijft dalen en dat de zeespiegel blijft stijgen. Met onze draaibare Peilenstok kunnen we dat heel mooi zichtbaar maken. Hierop kan je zien hoe de hoogte was van het maaiveld en het zeeniveau in het jaar 1000 en hoe dit mogelijk straks in 2100 zal zijn. We weten dat dit een continu proces is. De meeste mensen beseffen niet dat Nederland voor 60% onder de zeespiegel ligt."

Expositie en films

Bij binnenkomst van het Gemaal kom je in de machinehal met de indrukwekkende pompinstallatie. Vervolgens kom je bij de draaibare Peilenstok en de volgende stap is naar het Polderland. Hier ligt op de vloer de landkaart van de Lopiker- en Krimpenerwaard waarop je kunt zien hoe dit gebied vanaf het jaar 1000 ontgonnen is. Er zijn filmpjes en er staan pionnen van belangrijke figuren die in de geschiedenis van het waterbeheer een rol hebben gespeeld. De route vervolgend komt men op de bovenverdieping waar zes filmpjes van ieder drie minuten over de bedreigingen van het water te zien zijn.

Buiten zijn diverse modellen van bijvoorbeeld de Waaiersluis en een molen. "En dan is er natuurlijk nog de maquette waar we de bezoekers laten zien hoe de polders bemalen worden. Afgelopen jaar is deze helemaal gerestaureerd", zegt de voorzitter vol trots.

Bezoekers

Vorig jaar heeft het Gemaal 4.000 bezoekers mogen begroeten, waarvan de helft schoolkinderen. Dit heeft Gerdien Tober geprikkeld om in het bestuur plaats te nemen. "Het zijn hoofdzakelijk de groepen 7 en 8 van de basisscholen en de benedenbouw van het voorgezet onderwijs. De scholengroep ontwikkelt nu een programma voor de bovenbouw van het voortgezet onderwijs. Zij krijgen dan een rondleiding en een opdracht om deze met elkaar uit te werken."

Verder komen er individuele bezoekers en groepen. Een groep kan een rondleiding van ongeveer anderhalf uur krijgen en de individuen krijgen een beschrijving mee.

Vanwege het 25-jarig jubileum hoeven individuele bezoekers dit jaar geen entree te betalen. De scholieren hebben altijd vrije toegang.

Vrijwilligers

"Dit alles staat en valt met onze zestig vrijwilligers die allerlei verschillende activiteiten doen", zegt de voorzitter. "Als je binnenkomt, is er een gastheer of gastvrouw die je de weg wijst. Verder zijn er rondleiders, de klusgroep, de scholengroep, de groep die de media en communicatie verzorgt en dan natuurlijk het bestuur. De klusgroep komt iedere dinsdagmiddag bijeen om allerlei werkzaamheden te verrichten; de scholengroep onderhoudt de contacten met de scholen en ontvangt de kinderen.

"Helaas was in dit jubileumjaar het Gemaal van april t/m juni gesloten. Gelukkig is het vanaf zaterdag 4 juli voorlopig nog beperkt open in de weekenden, zodat we toch bezoekers kunnen ontvangen om te vertellen over het water van vroeger, nu en later", aldus de enthousiaste voorzitter Gerdien Tober.