Hij was geen bezemleuner

In de vorige ‘ff z@ppen’ stond een markante Oudewaternaar centraal: Dries Slootjes. In deze aflevering willen we het hebben over een andere markante Geelbuik: Nico van Harmelen. Zijn werk bij de gemeente deed hij met volle overgave. Diezelfde inzet toonde hij na het werk bij zijn grote hobby: de voetbalclub Unio.

Zaterdagvoetbal

Toen ik in 1972 samen met Jan Veerkamp vanuit Utrecht in Oudewater kwam wonen en werken, besloten we te gaan voetballen bij het net opgerichte zaterdagteam van Unio. O.V.S. had een zaterdagafdeling opgestart dus kon Unio niet achterblijven. We kwamen in een heerlijk team terecht met echte Oudewaterse mannen zoals Nico Anbergen, Janus en Harry Steenbrink, Dirk Baan, Adri Steenkamer, Henk en Piet Dekens, Okki Jansen en Frans Rietveld. Na afloop zaten we dan in het kleedhok met een krat bier nog zo’n uur na te zweten. En dan kwamen de echte Oudewaterse verhalen los. De twee ‘Utregse jochies’ genoten met volle teugen en we voelden ons dan ook meteen thuis tussen deze echte Geelbuiken.

Trainen deden we niet: daar waren we niet fanatiek genoeg voor. Maar dat werd geheel gecompenseerd door onze leider en vlagger: Nico van Harmelen. Hij was zo fanatiek dat hij zelfs een half uur voor de wedstrijd in het oude clublokaal aan de Waardsedijk een heuse voorbespreking hield en die hij altijd besloot met de woorden: “Mannen, je weet wie de baas is in het veld: de man in het zwarte pak!” En met die woorden werden we het veld opgestuurd. Met veel succes want we werden ongeslagen kampioen.
Dit was mijn eerste kennismaking met Nico van Harmelen.

Unio

In elke vereniging heb je ze: de werkers. Zonder hen draait de club niet. Een soort bezetenheid drijft hen. Clubliefde heet dat. Bij O.V.S. was dat in de vorige eeuw Dirk Zuidam en bij Unio Nico van Harmelen. Hij is in 1927 in Oudewater geboren en al op zijn negende aspirant-lid van Unio geworden. Vanaf dat moment zat Unio in zijn D.N.A. Het werd geen spectaculaire start als voetballer, maar met zijn broer Johan ging hij zich volledig inzetten voor zijn grote passie en hobby: Unio. Tesamen kwamen ze uit een gezin van zeventien. Tezamen met een tiental anderen verdeelden zij de taken. Contributie ophalen en aanschrijvingen rondbrengen. Unio telde toen zo’n 322 leden. In de loop ter tijden haakten velen af. Maar Nico bleef. Steeds meer taken trok hij naar zich toe. Tijdens een interview met hem in 1983 bleek dat hij in zijn eentje de 650 leden op de fiets bezocht. Nico had ze zien gaan en komen, de penningmeesters. Met hen regelde hij de financiële zaken. Dat begon toentertijd met Piet Vermeij, via Sjaak Bode en Theo Schoonderwoerd had Nico in 1983 te maken met Martin van Zuilen. Het ophalen van de contributie, ledenwerving, acties ten bate van welk goede doel dan ook, zondags in een hokje bij de ingang om plaatsengeld te innen van toeschouwers die geen lid waren van de club. Dat alles ten bate van Unio. Nico zorgde ervoor dat ieder zijn contributie op tijd betaalde. Op de fiets, in weer en wind, ging hij elk kwartaal alle leden af. Over een lastige klant die steeds net deed of hij niet thuis was, zei hij: “Ik bleef net zo lang achter de heg liggen tot ik hem er op kon betrappen dat hij wel thuis was.”

Ik vertelde reeds over zijn leiderschap bij de zaterdagafdeling. Dat deed hij er dan ook nog eventjes bij. En hij schuwde het zelfs niet om het zwarte pak aan te trekken als er ergens een scheidsrechter nodig was. Alle scheidsrechters floten in die tijd in zwarte sportkleding. Nico vond dat je in die kleur met gezag moest overkomen. Voor hem was er geen groter plezier dan onverbiddelijk naar de penaltystip wijzen als die mogelijkheid zich voordeed. Hiermee verwierf hij de bijnaam ‘De Lou van Ravens van Oudewater’ naar een bekende topscheidsrechter uit die tijd.

Als afsluiting van de sportdag werd ‘s avonds op het oude Unioveld traditioneel een voetbalwedstrijd gespeeld tussen de leerkrachten en de gemeente (met o.a. Lo Monster, Dries Slootjes, Loek Slootjes en sterspeler Piet Brouwer). En natuurlijk werd Nico van Harmelen gestrikt om de wedstrijd te leiden. Hij deed dat met verve en toen hij de kans kreeg een penalty te fluiten tegen zijn collega’s van de gemeente deed hij dat met zichtbaar genoegen. In het verslag uit De IJsselbode stond te lezen: “Via een onduidelijke strafschop werd het 2-0 voor de onderwijzers”.

Het Unio-bestuur wilde op een gegeven moment bij het innen van de contributie van het contante geld af en overstappen op de acceptgiro. Nico vond het maar niks, al die nieuwigheden. “Het gebeurt niet! Ik sta het niet toe!” was zijn eerste reactie. Zijn baantje werd hem afgenomen, zo voelde dat! Het bestuur zette toch door en Nico gaf er teleurgesteld en boos de brui aan.

Buitendienstmedewerker

Maar niet alleen Unio-leden kenden Nico. Heel Oudewater had een zwak voor hun straatveger Nico van Harmelen. Als ’buitendienstmedewerker’ bij de gemeente zorgde hij voor een schone stad. Hij had een hartgrondige afkeer van vuil. Dagelijks struinde hij in de jaren ‘80 met zijn bakfiets de stad af op jacht naar zwerfvuil en andere ongerechtigheden. Nadat hij zich op de hoogte had gesteld van eventuele spoedeisende vuilhaarden, kreeg ‘s maandags meestal eerst de binnenstad een grondige veegbeurt. En passant werden ook de afvalbakken geleegd. De volgende dagen werden achtereenvolgens de buitenwijken afgewerkt. Op vrijdag trapte Nico voor alle zekerheid nogmaals naar de Markt, zodat de monumentale binnenstad er in het weekend ‘spic en span’ bij lag.

De omgeving van het stadhuis had altijd zijn speciale aandacht. Hij zei daarover eens: “Het zou niet bepaald reclame voor de stad zijn als de bruiloftsgasten zich een weg moeten banen door lege chipszakjes en glasscherven. Daarom loop ik de zaak vlak voor de plechtigheid altijd nog even na. En na afloop ruim ik eventueel ook de paardenkeutels op, die de romantische stoet heeft achtergelaten, anders liggen ze er een week later nog.”

In de jaren ‘80 was het rond de glascontainers soms een enorme chaos. Sommige mensen waren zelfs te beroerd om uit hun auto te komen. Ze probeerden de lege flessen vanuit hun auto zo in de container te mikken, met alle scherven van dien. Nico: “En als je er iets van zegt, kun je een grote mond krijgen.”

Van carnaval moest Nico niets hebben. En dat had vooral te maken met het feit dat in die jaren confetti nog niet verboden was. Destijds werd tijdens de jaarlijkse optocht confetti met bakken tegelijk over de Oudewaterse straten uitgestort. Een doorn in het oog van Nico: “Een grof schandaal! De vette papiersnippertjes gaan overal tussen zitten en zijn met geen veegmachine meer weg te krijgen. Een jaar later liggen ze er nog.”

133 treden op en af.

Nico mopperde over alles en iedereen maar er waren gelukkig ook vrolijker bezigheden. Zo zorgde hij ervoor dat er op feestdagen uitgebreid (zg. U.V. voor Uitgebreid Vlaggen) of beperkt (B.V. voor Beperkt Vlaggen), al naar gelang het gewicht van het bejubelde feestvarken, gevlagd werd op de openbare plaatsen in Oudewater.

Tenslotte fungeerde hij één keer in de maand als opzichter van de vuilstort op het stadserf en trad hij in voorkomende gevallen op als brugwachter van de Hoenkoopse Brug. Daar tussendoor werden dode eenden door hem uit de sloot gevist i.v.m. botulisme.

Nico heeft heel wat jaren bij de gemeente gewerkt. Aanvankelijk was hij behalve op de bakfiets ook actief op de ‘roltrommelwagen’ van de reinigingsdienst. Maar toen hij in 1976 betrokken was bij een ernstig ongeval met de vuilnisauto, die op de Hoenkoopse Buurtweg over de kop sloeg, stond zijn gezondheid dat, tot zijn spijt, niet meer toe. Vanaf dat moment had Nico problemen met zijn knie. Daarom viel hem het voortbewegen op zijn oude bakfiets zwaar. Om nog maar niet te spreken over het uithangen en inhalen van de vlag op de toren: 133 treden op en 133 treden af.
Maar Nico zette door en verbeet de pijn met veel plichtsbesef.
Daar tussendoor sloeg hij de bekkens bij de fanfare ‘Juliana’ en speelde toneel bij ‘Artozona.’

Toen Nico 65 werd, moest hij met pensioen, maar hij deed er alles aan om toch nog door te mogen gaan. Tevergeefs!
Nico, een bezemleuner? Echt niet!

Bronvermelding: De IJsselbode, foto Cor van der Klis, ‘Unio 50 jaar’, Gerard van Hooff, Martin van Zuilen, Loek Slootjes, Antoinette van Dijk-van Harmelen.

De vorige afleveringen van ff z@ppen zijn gebundeld in zeven delen. Waarvan de laatste twee in zwart/wit. De rijk geïllustreerde boekjes zijn voor € 17,50 in Oudewater te koop bij de Read Shop, de TIP en bij de schrijver zelf op De Cope 6. Deel 5 staat geheel in het teken van de oorlog.