Saskia van der Lee is gestopt met touw

Haar hele leven is Saskia van der Lee al verbonden met touw: eerst met Touwfabriek G. van der Lee, waaraan haar vader als laatste Van der Lee, na veel generaties voor hem, leidinggaf en waarvan zij na zijn dood commissaris werd. Deze functie overlapte met en sloot aan bij haar betrokkenheid bij het Touwmuseum; eerst zat ze in de oprichtingswerkgroep en later in het bestuur. Nu heeft ze al haar banden met touw doorgesneden: “Het is genoeg geweest.” Nog één keer wil ze voor De IJsselbode haar verbondenheid met touw wel toelichten, maar dat moet dan wel de laatste keer zijn (… of misschien toch de een na laatste keer, want het bloed kruipt vast waar het niet gaan kan?). En ook al is Saskia na ruim 20 jaar uit het bestuur van het Touwmuseum gestapt en werd er afgelopen zondag uitgebreid afscheid van haar genomen en gaat dat museum in de winterperiode officieel dicht, de boekingen voor groepen lopen gewoon door; want het Touwmuseum is nog lang niet van plan te stoppen.

Saskia van der Lee vat de laatste jaren van het toen nog oudste familiebedrijf van Nederland, Touwfabriek G. van der Lee, sinds 1545 (!), even samen. Nadat opa Gijsbert van der Lee in 1953 vond dat hij de fabriek lang genoeg geleid had, nam haar vader, Berend Willem van der Lee, die taak op zich, hoewel Saskia zich afvraagt of hij met zijn studiekeuze scheikunde eigenlijk niet liever een andere kant was opgegaan. Maar in die jaren in en vlak na de oorlog werd er maar zelden rekening gehouden met persoonlijke voorkeuren. Berend Willem heeft naast de leiding over de Touwfabriek ook nog geruime tijd die over Den Haan Staalkabelfabriek in Gorinchem gevoerd. Vader “BW” overleed op vrij jonge leeftijd in 1983 waarna er voor de Touwfabriek een enigszins lastige periode aanbrak. In Oudewater nam Jochem Knol in maart van dat jaar de dagelijkse leiding als onderdirecteur op zich, maar hij overleed geheel onverwacht in september. Gelukkig werd in Bernhard de Wit tenslotte een bekwame directeur gevonden. Inmiddels waren Saskia van der Lee, haar broer Gijsbert en neef Wim Scheijgrond al een paar jaar commissarissen van de Touwfabriek. Geen van drieën had ooit overwogen de leiding van de fabriek op zich te nemen. Saskia is iets heel anders gaan doen; ze heeft klassieke talen gestudeerd en is jarenlang docent op een gymnasium geweest.

Het Touwmuseum

In 1997 werd er, op initiatief van de toenmalige burgemeester Marianne Ruigrok, door de gemeente de enige in Oudewater overgebleven baanschuur aangekocht teneinde die in te richten als museum. Een werkgroep waarvan uiteraard ook Saskia van der Lee lid werd, verrichtte het voorbereidende werk. Naast Nettie Stoppelenburg werd de economisch, agrarisch en sociaal historicus Harm Hoogendoorn aangetrokken om research te verrichten voor het museum in oprichting. Kort daarop volgde de officiële oprichting van de Stichting Touwmuseum.
Van der Lee: “Op 30 maart 2001 heeft het museum officieel zijn deuren geopend. Dat was onder leiding van Truus Mulder die heel belangrijk pionierswerk heeft verricht, want alles was nieuw voor ons. Dat heeft ze met groot enthousiasme gedaan. We waren ook heel blij met de steun van de gemeente in de persoon van Marianne Ruigrok, want mede daardoor heeft het museum een goede start kunnen maken. In het bestuur hebben we heel wat mensen zien komen en gaan die allemaal hun specifieke en gewaardeerde inbreng hebben gehad. Nettie, die nu niet meer officieel in het bestuur zit, heeft enorm veel werk verricht voor de historische onderbouwing van het museum en ook nu nog helpt ze ons graag. Een andere medewerker die ik wil noemen, is Carina Kasbergen; ook zij heeft al vanaf het begin als lid van de voorbereidende werkgroep haar medewerking verleend. Na vier jaar werd Truus als directeur opgevolgd door Averien Knol. Haar creatieve inzet voor het museum is enorm geweest. Ze bedacht bijvoorbeeld kleine tentoonstellingen - zo mag met name de bondagetentoonstelling niet onvermeld blijven - maar was zeker niet te beroerd om ook de handen uit de mouwen te steken als het op klussen in het museum aankwam. Ook was ze heel handig met sociale media, waardoor de belangstelling voor het museum steeds opnieuw levend werd gehouden. Zelf was ik af en toe de remmende factor in vernieuwingen, want dan vroeg ik me af of we een en ander wel konden betalen, maar het is gelukkig altijd goed gekomen.”

Officieel afscheid

Tijdens het officiële afscheid van Saskia van der Lee en een tweetal vrijwilligers, had ook de voorzitter van het bestuur, Sigrid Hooftman, het over de financiën. Maar eerst vertelde Piet Smits, penningmeester dat het Touwmuseum gelukkig een heel goed seizoen had gedraaid: “Er zijn behoorlijk veel mensen geweest. Dit zeker ook dankzij de vrijwilligers, want veel bezoekers waren vol lof over de ontvangst en de rondleidingen.”
Sigrid Hooftman: “We nemen nu, met veel dank, afscheid van een tweetal van die vrijwilligers, Leffert Kuik en Gerard van Roon die hier na zeven jaar zich weer eens in iets anders willen gaan verdiepen. Maar we zijn uiteraard hard op zoek naar nieuwe vrijwilligers. En natuurlijk bedanken we Saskia voor haar lange en enorm betrokken inzet.”
Piet Smits voegde er nog aan toe dat hij het wel jammer vond dat er geen Van der Lee meer aan het museum verbonden was, want dit had, vonden veel bezoekers, toch wel een zekere meerwaarde. Hierop reageerde Saskia van der Lee, enerzijds gevleid, anderzijds enigszins onderkoeld: “Zonder mij zal het ook vast wel goed gaan.”

Van der Lee blijft actief

Eerder vertelde zij al: “Ik hoop dat het financieel goed blijft gaan met het museum, want de subsidie van de gemeente is de laatste jaren flink minder geworden en is eerlijk gezegd volstrekt ontoereikend. En de geschiedenis van Oudewater vraagt natuurlijk om een Touwmuseum! Maar zonder vrijwilligers geen Touwmuseum en van hen zijn er helaas al veel te lang te weinig. Ik heb veel enthousiaste vrijwilligers zien komen, maar de laatste jaren in verband met hun leeftijd ook zien gaan. Ze hebben allemaal gelukkig wel met veel plezier hun werk gedaan. Degenen die er nu nog zijn, werken hard, maar wachten wel met smart op versterking.”

“Ik denk vaak terug aan de jaarlijkse uitstapjes die we met de vrijwilligers maakten, want die waren altijd heel gezellig. Een ander gedenkwaardig uitstapje maakte ik met Averien en Nettie naar de Botanische Tuinen van de Universiteit Utrecht, waar we enorme net uit het water gehaalde hennepplanten met een busje hebben gehaald voor het museum. Het vervoer bleek nog een hele klus, want op de terugweg vielen we bijna flauw van de stank van de half rotte planten.”

“Ik heb meer dan twintig jaar in het bestuur gezeten en wilde eigenlijk al eerder stoppen, maar ik had er moeite mee om mijn drie medebestuursleden in de steek te laten. Begin dit jaar heb ik (zegt ze lachend) de knoop toch maar doorgehakt. Het is heel leuk dat er ook een Touwtrein rijdt; die loopt goed, heb ik me laten vertellen, maar ik ben daar niet meer bij betrokken geweest. Ik ben nu bestuurslid van de Stichting Geveltekens Oudewater (dat bestuur is trouwens ook hard op zoek naar versterking). Hoewel ik gestopt ben met touw, zal touw natuurlijk nooit helemaal stoppen met mij. Ik ben nu eenmaal erfelijk belast!”

Aad Kuiper