Overlevende vliegenier gevonden

Sjoukje Dijkstra

‘The One that got Away’

‘Wat gebeurde er toch met die enige vliegenier die het overleefde?’ Harold Mallen. Het is een prangende vraag waar met name John Beswick en Kees Bazuine van het Investigation team Memorials Montfoort zich op stortten. Niet zonder resultaat. “We hebben hem gevonden!” Triomfantelijk laten ze een lokale krant zien, waarin zijn verhaal opgeschreven staat. Hoe ze op zijn spoor kwamen en wat ze nog meer ontdekten, dat vertellen ze graag.

Een jaar na de onthulling van de monumenten voor de omgekomen vliegeniers, zijn er veel meer feiten boven water gekomen. Niet alleen over Harold Mallen, maar ook over Arthur Foreman Saunders, de piloot/gezagvoerder, is nu wat meer bekend. Op zijn grafsteen in Leusden staat geen geboortedatum. Nu weten we dat hij geboren is op 27 december 1921. Hun ogen glinsteren als ze erover praten. Zoveel wat ze nu eindelijk weten. Ze hadden het nooit gedacht, nooit durven hopen. Kees Bazuine die samen met Jan Kaarsgaren ook lessen over de neergestorte vliegtuigen geeft op scholen, geeft aan dat het voor hem nu wel klaar is. “Ik wil ook wel genieten van m’n kleinkinderen en heb nog andere activiteiten te doen”. Met de lessen op scholen zal hij stoppen, maar met een bezwaard hart, want een opvolger heeft hij (nog) niet.

Houten kruisjes

Het geeft beide mannen duidelijk voldoening nu ze zoveel meer weten over de vliegeniers. Ze benadrukken dat het Jorn van Spankeren uit Montfoort was, die nu in Engeland woont en daar stuitte op een schoolblaadje waar een artikel in stond over Harold Mallen. Jorn was altijd al begaan met het lot van de vliegeniers. Hij plaatste geregeld houten kruisjes op de graven. Hij kon zijn geluk niet op toen hij Harold Mallen op een foto herkende. “Misschien heeft het zo moeten zijn”, geeft Kees aan, “het is iets wat Jorn enorm interesseert. Dat juist hij dit aantrof, is mooi. We weten nu bijna alles”, lacht hij.

Krijgsgevangenschap

Van zijn vlucht, de klompen waar hij niet op kon lopen tot het gevangenenkamp en zijn terugkeer naar Engeland. Wat er met Harold Mallen in krijgsgevangenschap is gebeurd, daarover is nu ook meer bekend. Kees vertelt dat hij altijd dacht dat met name vliegeniers in krijgsgevangenschap een speciale behandeling kregen. Dat hadden wij dus fout. Ze hebben het vooral einde oorlog heel zwaar gehad. John: “Wat wij ook vonden was, dat vliegeniers die overleven door met een parachute uit een vliegtuig te springen, lid kunnen worden van een parachutisten club (The Caterpillar Club). Met een postkaart heeft Harold al vanuit het krijgsgevangenkamp het lidmaatschap hiervan aangevraagd. Blijkbaar was dit voor Harold Mallen mogelijk vanuit het kamp? Hoe zou hij dit geregeld hebben?” De postkaart, die John hiervan opvroeg, leverde enige informatie op. Op 16 april 1945 werd het kamp, waarin Harold verbleef, bevrijd door Britse troepen.

De mannen spreken naar elkaar uit dat ze het nog steeds niet kunnen bevatten, dat het Nederlandse verzet Harold als RAF-vliegenier op de vlucht niet heeft opgepikt. “Er was in deze omgeving zo’n uitgebreid netwerk”, meent John, “Hoe kan dat nou?” “Misschien hebben ze hem gewoon niet gezien”, aldus Kees, die aangeeft dat het giswerk blijft. Hierover is weinig bekend, behalve dan dat dat zij zeker weten dat er geen kwade opzet in het spel is geweest. Dat weigeren zij te geloven.

Liefde bij een non

Harold kwam met echt slechte voeten in een rolstoel terug in Engeland. Hij verkeerde in een slechte conditie en werd naar een revalidatiecentrum in Herne Bay in Kent gebracht (aan de zuidkust van Engeland). Hier werd Harold verzorgd door een Ierse non, Bridget. Dankzij haar goede zorgen herstelde Harold voorspoedig. Tussen hen sprong de vonk van de liefde over. Bridget deed voor hem afstand van haar geloften. Waarna zij op 27 november 1946 trouwden in de katholieke kerk in Boscombe, vlakbij Bournemouth. John zegt dat hij deze zomer zeker die kant zal opgaan om deze plekken te bezoeken. “Ik zal ook wel foto’s maken van die plekken.”

Leraar

Na zijn terugkeer bleef Harold enige tijd bij de RAF werken als werktuigbouwkundige. Na de oorlog was er een tekort aan leraren en in 1947 verliet Harold de RAF om zich om te laten scholen tot leraar. Hij werd leraar aan de Eastbourne Boys Grammar School, een jongensschool voor voortgezet onderwijs. Eerst gaf hij hier les als gymleraar en later gaf hij lessen houtbewerking. “Hij was een fijne, populaire leraar. Zijn leerlingen hadden waardering en respect voor hem. Ook al kon hij af en toe in een onverklaarbare woede ontsteken. Maar dat accepteerden ze van hem. Ze voelden als het ware, dat hij heel wat moest hebben meegemaakt.”

Voetballer

Al voor de oorlog was Harold een goede voetballer (keeper). Na zijn terugkeer in Engeland en het herstel van zijn voeten ging hij weer voetballen. Eerst bij plaatselijke teams, waar hij zich zo ontwikkelde, dat hij zelfs in het Engelse amateurteam mocht spelen. Harold Mallen stierf op 16 juni 1977, twee dagen voor zijn 58e verjaardag. Zijn partner Bridget overleefde hem met 25 jaar. “Al met al is dit een filmwaardig verhaal”, vindt John, die hier best wel een verhaal in ziet voor het witte doek. De mannen zijn tevreden met de informatie die ze alsnog boven water haalden. Ze zien het als een mooie afsluiting. De resultaten willen ze het liefst gepubliceerd zien. “Misschien wel in een boek?”