Waarom De Pelikaan niet verloren mag gaan

Iedereen die vroeger regelmatig een bezoekje aan De Kleine Betuwe bracht herinnert zich ‘de piloot’ van het watervliegtuig De Pelikaan; Toon de Graas. Een aanwezige man in een overall met een schoudertas om waar hij het geld voor de ritjes in De Pelikaan in bewaarde.

Voorrang

Publiekstrekker van speeltuin De Kleine Betuwe, vliegtuig De Pelikaan is verschillende keren vervangen. De laatste versie, die in 1988 in gebruik werd genomen, is tot 1999 bediend door Toon de Graas. Toon overleed 20 jaar geleden op zijn 76e en heeft zijn taak al die jaren serieus, nauwkeurig en met veel plezier uitgevoerd. Zijn zoon Sjaak de Graas vertelt; “Mijn vader werkte vooral op de zondagen in de speeltuin. Wij, en velen met ons, konden hem precies uittekenen bovenop het plateau van het watervliegtuig. Als wij op zondagmiddag gingen wandelen met mijn moeder en langs de speeltuin liepen, zwaaide mijn vader trots, terwijl hij hard aan het werk was. Toen onze jongens nog jong waren gingen we altijd even bij opa kijken. Dan moest de rij aan de kant, zodat de jongens een ritje konden maken, want de kleinkinderen kregen voorrang van opa!”

Fooi

Wie een ritje in het vliegtuig wilde maken, betaalde een gulden per rit. Met het toegangsbewijs van de speeltuin, wat ook een gulden kostte, kon je ook een keer in De Pelikaan. Sjaak vertelt dat zijn vader eerder ook al in de speeltuin werkte. In die tijd kwamen er vaak bussen vanuit Rotterdam naar de speeltuin. Met een grote glimlach vertelt Sjaak dat de mannen uit Rotterdam zijn vader een fooitje toeschoven als zijn vader ervoor zorgde dat de propeller van het vliegtuig recht naar beneden zou staan tijdens de rit. Deze mannen vonden het namelijk erg grappig dat hun vrouwen na dat ritje kletsnat uit het vliegtuig kwamen. Dit gebeurde als Toon ervoor zorgde dat de propeller precies op de juiste stand stond, zodat het water alle ruimte had om de inzittenden een flink nat pak te bezorgen. Sjaak moet lachen; “Mijn moeder vertelde dat je de bussen vervolgens zag wegrijden waarbij de kleding van de dames uit het raam hing om te drogen.”

Constructie

De bediening van het vliegtuig werkte met een mooie constructie; een staalkabel die aan de achterkant van het vliegtuig bevestigd was, zorgde ervoor dat met behulp van een lier het vliegtuig weer omhoog getakeld kon worden. Vandaag de dag niet Arbo technisch verantwoord, gezien de open constructie van de katrol. Het remmechanisme werkte met twee schakels, die Toon tijdens de ritten van het vliegtuig bediende. Dit kwam heel nauwkeurig, omdat je met deze twee schakels het vliegtuig snelheid gaf en op tijd moest remmen. Als je niet op tijd remde, kon het vliegtuig zo hard tegen het stootblok aanschieten, dat de propeller kapotging. Sjaak zegt; “Om die reden heb ik het zelf nooit willen doen, ik zag te veel risico’s met wat er fout kon gaan.”

Als het vliegtuigonderhoud nodig had ging Dhr. Bolk, eigenaar van de speeltuin, bovenop de vleugels van het vliegtuig zitten, waarbij Toon het vliegtuig langzaam steeds een stukje liet zakken. Op deze manier konden de kabels en katrollen gesmeerd worden.

Waardig afscheid

Toen Toon stopte met werken bij De Kleine Betuwe kreeg hij het afscheid wat hij verdiende. Familie Bolk uitte hun blijk van waardering naar hun beste werknemer via een gedicht waarin zij duidelijk lieten weten hoeveel Toon voor hen betekende. Ook ontving Toon een vliegbrevet van Familie Bolk.

Red de Pelikaan

Nu het icoon van Haastrecht dreigt te verdwijnen zijn Rob van Zuijlen en Frank Smit in actie gekomen om De Pelikaan in oude glorie te herstellen en een nieuwe plek te geven. Van der Voet Assurantiën is zelfstandig adviseur van de RegioBank en steunt dit project. Een mooi initiatief dat bijdraagt aan een mooier Haastrecht. Richard Lammeree van Van der Voet Assurantiën B.V. vertelt: “Tijdens de start van dit initiatief werd al duidelijk dat dit leeft in de regio. Vele herinneringen werden gedeeld. De Pelikaan zorgt voor saamhorigheid. Met de inzet van vrijwilligers en financiële steun gaat ‘ons’ kindje van Haastrecht niet verloren.”

Donaties zijn meer dan welkom

Samen voor de buurt is een initiatief van de Regiobank en is er voor elk initiatief dat zorgt voor verbinding en bijdraagt aan leefbaarheid in de buurt. Ook ’Red de Pelikaan’ kan uw hulp heel goed gebruiken. Daarom zijn donaties vanuit Haastrecht meer dan welkom. Hoe meer steun uit de omgeving, hoe beter. Zo dragen we samen bij aan een fijne plek voor iedereen. Want een sociaal Haastrecht maken we samen.

Om te doneren kunt u naar www.samenvoordebuurt.nl/nl/reddepelikaan
De inzamelingsactie loopt tot 31-12-2022

Mireille van der Ham