Herdenken in 2022

Pas een jaar of tien geleden is het 4-5 mei comité Oudewater opgericht. Peter Heemskerk, van dat comité, vertelt dat steeds meer mensen de herdenking in de Grote Kerk en bij de Waardsedijk willen bijwonen, maar noemt in een adem dat het oorlogsgeweld in Oekraïne bij deze herdenking in de gedachten van velen ongetwijfeld een grote rol zal spelen. Het Nationaal Comité 4 en 5 mei laat weten dat de Russische invasie in Oekraïne ons op harde wijze duidelijk heeft gemaakt dat oorlog in Europa niet louter tot het verleden behoort. En dat het het comité sterkt in zijn opdracht om oorlogsslachtoffers te herdenken en het belang van vrijheid, democratie en rechtsstaat uit te dragen. Hoe wrang is het dat het thema van 2022, Vrijheid in verbondenheid, zo goed aansluit bij de huidige situatie in Europa.

Een bijzondere lezing over een andere staking dan de Februaristaking

‘Tijdens de Nationale Herdenking herdenken wij allen - burgers en militairen - die in het Koninkrijk der Nederlanden of waar ook ter wereld zijn omgekomen of vermoord sinds het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog, in oorlogssituaties en bij vredesoperaties.’ Dit is de officiële tekst zoals die is geformuleerd door het Nationaal Comité 4 en 5 mei. Dat herdenken doen we ook hier in Oudewater. Hoe het programma er precies gaat uitzien, staat nog niet helemaal vast, aldus Peter Heemskerk, maar dat in de Hervormde Kerk, de Grote of Sint-Michaëlskerk, stadsdichter Greja van Turenhout een eigen gedicht zal voordragen, dat Leendert Verduijn op het orgel speelt, dat uiteraard de namen van alle Oudewaterse slachtoffers voorgelezen zullen worden, staat wel vast. De deuren van de kerk gaan om 18.30 uur open, de herdenking begint om 19.00 uur en rond 19.45 vertrekken de aanwezigen in een stille tocht naar het monument op de Waardsedijk. Dit jaar vindt er overigens in deze kerk ook een wel heel bijzondere lezing plaats, van Brita Röhl, met als thema: ‘Het zou me een gevoel van bevrijding geven als we mijn opa terug zouden vinden’. Brita Röhl is medeoprichter van de Stichting Landelijke Herdenking April-meistaking 1943. Haar opa, Frits Loep, werd gefusilleerd na de staking bij Stork in Hengelo. Tot op de dag van vandaag is zijn lichaam niet teruggevonden. In tegenstelling tot de Februaristaking van 1941 in Amsterdam zijn deze stakingen nauwelijks bekend. De aanleiding voor de spontane landelijke staking was de bekendmaking op 29 april 1943 dat Nederlandse oud-militairen die gevochten hadden in 1940 zich moesten melden om te gaan werken in Duitsland voor de Arbeitseinsatz. De staking, met als Stakingsleider Jan Berend Vlam, begon op donderdag 29 april 1943 bij Machinefabriek Gebr. Stork & Co in Hengelo in Overijssel en verspreidde zich razendsnel over heel Nederland. Meer dan 500.000 mensen legden uiteindelijk het werk neer …

En, om nog even terug te komen op het eerder vermelde oorlogsgeweld in Oekraïne, zijn mensen uit dat land die momenteel in Oudewater verblijven door de gemeente uitgenodigd deze herdenking bij te wonen en om die reden en in verband met de verbondenheid zal Cees de Waal het Oekraïense volkslied op de bugel als een van de twee intermezzo’s bij de herdenking in de kerk ten gehore brengen.

Plechtigheid aan de Waardsedijk

Na de bijeenkomst in de Grote Kerk begeven de aanwezigen zich naar de Waardsedijk. Bij het monument, nabij de begraafplaatsen aan de Waardsedijk, zal wethouder Walther Kok de ceremonie leiden waarbij ook de omgekomen bemanningsleden van de Barbara Mary herdacht zullen worden. Zowel zangvereniging ‘De Banier’ als Muziekgroep Oudewater verlenen hun medewerking aan dit deel van de herdenking, alsmede Scouting Jorisgroep Oudewater.

Bevrijdingsconcert

In de aanloop naar deze herdenking hebben verschillende veteranen de groepen 7 en 8 op Oudewaterse scholen bezocht om de leerlingen meer begrip over oorlog en vrede, over vrijheid in verbondenheid en over democratie en rechtsstaat aan te reiken.

In samenwerking met het 4-5 mei comité organiseert Podium Oudewater een optreden van een aantal leerlingen van de Academie Muzikaal Talent (AMT). De AMT is geen onbekende in Oudewater en heeft hier al verschillende keren een optreden verzorgd. Steeds met bijzonder veel succes en bewondering van de toehoorders. Op 5 mei zullen in de St. Franciscuskerk werken van Massenet, Rachmaninov, Schumann, Mozart, Telemann e.a. worden uitgevoerd in een heel gevarieerd programma. De aanvang is om 19.30 uur. Voor aanvullende informatie: www.podiumoudewater.nl

Aad Kuiper