ff z@ppen deel 126Friends for ever

Op 1 september 1957 kwamen ze uit de Ommelanden van Oudewater samen met hun moeders naar de katholieke kleuterschool van de zusters Franciscanessen in de Nieuwstraat. Vier verlegen meisjes van vijf jaar oud, zo van de boerderij en het erf weggeplukt en in een grote klas tussen vele brutale stadse jongens en meisjes geplaatst: Coby Kasbergen uit Hekendorp, Anneke Hoogenboom van Willeskop, Anja Hoogenboom uit de Linschoten en Ans van Jaarsveld van de Waardsedijk. Hier ontstond een vriendschap van maar liefst 65 jaar.

Naar de kleuterschool

Alleen al het zien van de nonnen in zwart habijt, deed de meisjes even terugdeinzen. Maar toen hun moeders na een tijdje weer weg waren, begonnen Coby, Anneke, Anja en Ans langzamerhand aan de situatie te wennen en merkten ze dat zuster Innocentia best wel aardig was. Wel heerste er een, voor die tijd gebruikelijk, redelijk strakke orde. Als de meisjes iets deden wat in de ogen van de zuster niet klopte, dan werden er meteen maatregelen getroffen. Coby: “Toen de zuster even weg was, besloten wij van onze plaats te gaan om de plantjes op de tafeltjes water te geven. Hoe goed ook bedoeld: het mocht niet. We moesten alle vier voor straf nablijven in het lege lokaal met de deur op slot. Dat maakte wel indruk!” Als de kinderen te ‘roerig’ waren naar de zin van de zuster, dan moesten ze allemaal met hun armen over elkaar stil zitten en de wijsvinger op de mond plaatsen. Soms liep de zuster, als ze boos was, het lokaal uit en deed de deur op slot. Aan het eind van het schooljaar nam ze wel op een heel lieve manier afscheid van haar klas: “Ik moet zo huilen van het afscheid van jullie, dat ik wel een laken nodig heb.”

Een Mars en een spekkie

Op school zagen de Vier elkaar, maar ook op zondagmorgen. Hun moeders waren vriendinnen en spraken na de Heilige Mis van 7.45 uur af bij kruidenier Jo van Vliet, hoek Havenstraat/Oude Huijgensteeg (nu café Sabine). Terwijl de dames daar gezellig koffie dronken en de laatste nieuwtjes uitwisselden, moesten de meisjes in de auto op hen wachten. Als zoethoudertje mochten ze dan voor 25 cent iets kopen bij ‘Strengie’ (het winkeltje van mevr. Streng in de Kapellestraat). Dat werd dan traditiegetrouw een Mars van 20 cent en een spekkie van 5 cent. Omdat de Vier soms wel anderhalf uur moesten wachten, werd het in kleine brokjes opgegeten, waardoor het allemaal een nogal klefferig geheel werd. Ans vertelde nog: “Er was altijd een soort strijd, wie naar ‘Strengie’ moest. In de kerk riepen we elkaar dan toe “Haal niet!” zodat de laatste, die de kerk inkwam, altijd de pineut was.”

Naar de lagere school

Na de kleutertijd, werden de katholieke kinderen verdeeld over drie scholen: de St. Franciscusjongensschool, de Mariameisjesschool en de gemengde St. Jozefschool, die in de jaren ‘50 en ‘60 in een soort noodgebouw gehuisvest was aan het begin van de Waardsedijk, waar nu een grote parkeerplaats is. De Vier kwamen in de 1ste klas van de Jozefschool terecht bij mevr. Boomsma, de vrouw van ‘bovenmeester’ Boomsma. Zij maakte haar leerlingen bang door te zeggen: “Doe een stofzuiger nooit in een emmer water, want dan krijg je stroom en dan ga je dood.” Het echtpaar Boomsma kwam altijd op een brommertje. Zij werd door haar man bij de ingang van de school afgezet en als hij dan over deze speelplaats doorreed naar de 6de klas, mocht er altijd een leerling bij hem achterop. In de 4de klas zaten de Vier bij meester Theo Schoonderwoerd. Toen hij hen maar niet duidelijk kon maken waar zich het oosten en het noorden bevonden, pakte hij een grote kaart, legde die op de grond en daarna moesten ze er net zo lang over heenlopen en “Noord, oost, zuid west”, roepen tot het er dus letterlijk ingestampt was.
In de 5de bij Toos van Eck-Bels, die geweldig kon voorlezen uit ‘Beekman en Beekman’. Later in het jaar kwam meester Goes die erg streng was.
Van George Becker kregen ze, als voorbereiding op de M.U.L.O., tussen de middag een half uurtje Franse bijles in het kleine kamertje op school. Want ze wilden alle vier naar de M.U.L.O.
Het was een fijne klas van 29 leerlingen, maar vangertje spelen met de jongens werd al snel verboden. Te intiem in die tijd.

Plezier met elkaar

Naast de school natuurlijk ook ontspanning. Toen ze 11 waren, mochten ze zelfs voor het eerst een dagje met de fiets eropuit met zijn vieren. De eindbestemming was familie in Nieuwerbrug. Maar voordat ze er waren eerst picknicken in een weiland op Driebruggen. Anja weet nu nog precies de plaats aan te wijzen. Het leek een wereldreis voor de Vier. Ook werden er al snel uitstapjes gedaan naar de Haastrechtse speeltuin met als topattractie het vliegtuig ‘De Pelikaan’.
Natuurlijk waren de verjaardagsfeestjes kleine hoogtepunten in het jonge meisjesleven, waarbij ook andere klasgenootjes, zoals Ans Nobel uit Hekendorp, werden uitgenodigd.
Allen hadden hun favoriete spelletjes. Bij Anja werd ‘hoed-bril-of-pijp’ gespeeld, bokkie gesprongen en met haar oma de ‘Hoki Poki’ gedanst; bij Anneke waren er verkleedpartijen en voorstellingen op de zolder; bij Ans werd in de hooiberg gespeeld en bij Coby was het spel ‘wuifje’ (een soort ‘busje-trap’) favoriet en werd er vaak verstoppertje gespeeld.

Naar de M.U.L.O.

De meisjes sliepen apart van de jongens in z.g. chambrettes (hele kleine kamertjes met een gordijn ervoor).
Na de lagere school gingen de Vier naar de ‘Regina Pacis’ M.U.L.O. van de zusters aan de Waardsedijk. Nu zaten ze voor het eerst niet meer bij elkaar in de klas, maar werden verdeeld over 1A en 1B.
Het leukste jaar was het examenjaar met vormingsdagen in het Brabantse Bouvinge.
En dan natuurlijk het examen zelf in Tivoli in Utrecht. Anneke: “Toen wij examen deden, moesten we 14 vakken op één dag doen. Na het mondelinge examen kregen we aan het eind van de dag de uitslag. Wat waren we zenuwachtig! Ik weet nog dat ik naast Ans stond. We hielden elkaars hand vast. Toen we hoorden dat we geslaagd waren, knepen we die handen bijna helemaal fijn, zo blij waren we. Daarna was het natuurlijk feest en reden we op een platte wagen met tractor door de stad. Geweldig!”

Op vakantie

De puberende Vier mochten al vrij snel met elkaar op vakantie. De eerste keer ging het naar een jeugdherberg in Castricum, waarbij ze door de vader van Anja werden weggebracht. Het was een daverend succes, waarna twee fietsvakanties volgden naar Overveen. Daarna werden er vakanties doorgebracht in Elburg en Egmond. Inmiddels had Annie Vergeer zich aangesloten bij de Vier.
Aan het strand voelden ze zich thuis. Lekker bakken in de zon. Dat ze ook weleens liftend naar het strand gingen, werd later thuis niet verteld. Ans presteerde het een keer tijdens zo’n lift bovenop de slaatjes van de chauffeur te gaan zitten. Er ging, tot grote hilariteit, wel meer iets mis: trappen in een kwal, badlaken kwijt, lekke banden en een zonnesteek van Anneke.

K.P.J. (Katholieke Plattelands Jongeren)

In de M.U.L.O.-jaren gingen de meisjes, nu zonder hun ouders, naar de kerkdienst van 11 uur. Na afloop een patatje met mayonaise halen bij Dick Boer (’De Wacht’).
Toen ze 16 waren, werden ze meteen lid van de K.P.J. Vanuit de kerk gingen ze nu rechtstreeks naar Seelt op het IJsselvere. Daar kwam op die vroege middag de hele K.P.J. bij elkaar. Bep van Leeuwen had zich inmiddels ook aangesloten bij de club.
Het was daar bij Seelt altijd een hele gezellige boel. De jongeren leerden er kaartspelen zoals toepen, rikken, klaverjassen en ‘bergie-op-bergie-af’.
De K.P.J. was echt een heel actieve vereniging voor de jeugd. Er werden sportwedstrijden en culturele manifestaties georganiseerd. In Orpheus in Apeldoorn werd met het stuk ‘Circus De Kruk’ zelfs een eerste plaats behaald door de K.P.J. Oudewater.
Op zondagavond werd er verzameld bij Seelt om met elkaar naar een dansavond elders te gaan.

Volwassen

Na hun geweldige jeugd, bleven de Vier, die dus inmiddels uitgegroeid waren tot Zes, een hechte groep. Allen trouwden, maar de sterke band bleef. De gezinnen breidden zich uit met 14 kinderen. Lief en leed werd met elkaar gedeeld. Inmiddels zijn helaas twee van hun mannen overleden.
Degene die het eerst trouwde, organiseerde Oud en Nieuw. Dat werd 45 jaar lang volgehouden, totdat vorig jaar corona roet in het eten gooide. Ook wordt er elk jaar met Pinksteren van alles georganiseerd. De gezinnen komen dan op een camping bij elkaar om samen eens lekker gek te doen, zoals een playbackshow en een circusvoorstelling.
Zo kan dit jaar ‘65-jaar vriendschap’ gevierd worden. Heel bijzonder en uitzonderlijk. Vandaar dit stukje in De IJsselbode.

Bronnen: Coby van Leeuwen-Kasbergen, Anneke Broekhuizen-Hoogenboom, Anja Boere-Hoogenboom en Ans Bakker-van Jaarsveld.

De vorige afleveringen van ff z@ppen zijn gebundeld in vier delen. Daarbij is gebruik gemaakt van extra materiaal als aanvulling. De rijk geïllustreerde boekjes zijn voor e 17,50 in Oudewater te koop bij de Read Shop, de TIP en bij de schrijver zelf op De Cope 6. Eind 2020 is ‘ff z@ppen deel 5’ op de markt gekomen. Onder de titel ‘Oudewater 1940-1945’ staat dit deel geheel in het teken van de Tweede Wereldoorlog.

Wout van Kouwen