Derde fase restauratie Sint Franciscuskerk voltooid

Aad Kuiper

Na twee eerdere goed geslaagde restauraties van de Sint Franciscuskerk volgde altijd een feestelijke oplevering. Na deze derde restauratie bleef die uit, maar het resultaat is er niet minder om. Opnieuw is een deel van de kerk zodanig opgeknapt dat hij er stabieler én fraaier op geworden is en dat zo ook dit deel van de kerk opnieuw heel lang mee kan. Ries Sangers wijst erop dat ook de beelden en de kruiswegstatie helemaal zijn opgekapt. Hans Sluijs, voorzitter van de restauratiecommissie, laat weten: "Het gaat zo goed omdat we als restauratiecommissie een hechte eenheid vormen met zo veel kennis van de kerk als gebouw en er zo dus voor kunnen zorgen dat de bedrijven die hier komen werken precies weten wat ze moeten doen." "Maar, we zijn er nog niet," voegt Chiel van Dijk eraan toe, want er blijken nog twee of drie restauratieklussen aan te komen. Maar dat is van later zorg.

Gastvrij ontvangen

In 1983 werd houtrot in de kerktoren ontdekt en dat werd in 1985 gerestaureerd. In 1994 werd de toren gerestaureerd. En in 2007 werd begonnen met de voorbereidingen van het volgende deel van de restauratie, namelijk van de fundering. Die ging in 2009 van start om verdere verzakking tegen te gaan. Er moest, uiteraard trillingvrij, geheid worden. Op de nieuwe betonnen fundering kwam een 50 cm dikke betonnen vloer, waarvoor zo'n 1000 m3 beton werd gebruikt. En die fundering is geheel binnen de kerkmuren gebleven, zodat je er aan de buitenkant niets van kan zien, maar wel is voldoende stevigheid gegarandeerd. Alleen bij het altaar ging de fundering naar buiten en iets omhoog voor een goede aansluiting, en bij de 60 meter lange toren, ging de fundering ook naar buiten, maar juist omlaag. Ook daar zie je dus niets van. In 2012 volgde het tweede deel van de restauratie: het herstel van het priesterkoor tot aan de dwarsbeuk. De gewelven in dat deel van de kerk werden opgedrukt en gestabiliseerd. En in 2013 volgde de vloer. Die werd helemaal geïsoleerd en van vloerverwarming voorzien. In die tijd mochten de diensten plaatsvinden in de Ontmoetingskerk, waar ze bijzonder gastvrij werden ontvangen, kan Chiel van Dijk zich herinneren. "Alles moest de kerk uit. Met zo'n 43 vooral jongeren hebben we dat in tweeëneenhalve dag voor elkaar gekregen. Dat liep echt als een speer. En wat het mooie is, is dat er ook allerlei andersdenkenden bij hielpen. Gelukkig is er wat dat betreft wel het een en ander veranderd, vergeleken bij vroeger."

Deskundig team en veel vrijwilligers

"De Rijksdienst die de restauraties hier moet controleren heeft ons laten weten dat ze elders harder nodig zijn dan hier en dus kwamen ze niet meer kijken," vertelt Sluijs. "En dat begrijp ik wel, want wij hebben hier een ijzersterke commissie die naast Chiel van Dijk bestaat uit Leon Dekker, Cees van Dijk, Anneke van den Hadelkamp en Ries Sangers. Anderen kunnen ons niet zoveel wijsmaken, want met elkaar hebben we behoorlijk veel verstand van zaken. En dan zijn we ook nog eens bijzonder bevoorrecht met iemand als Leo Bos van de gemeente!" Sangers vult aan: "En we hebben nog steeds dezelfde architect die de restauraties heeft begeleid; dat scheelt ook. En omdat we het allemaal als team goed voor elkaar hebben, kunnen we er ook voor zorgen dat we altijd binnen de begroting blijven. En vaak zelfs nog iets extra's kunnen laten doen." Ze zijn blij dat ze met elkaar deze bijzondere kerk zo goed voor het nageslacht weten te bewaren. "We schrijven alles samen en betrekken iedereen erbij." "En zonder al die vrijwilligers, zonder al die kwartjes en dubbeltjes zou het niet lukken, want wat dit kost … het zijn heel grote bedragen, waar we heel lang voor moeten sparen. En tot nu toe is dat steeds gelukt." Tussen de bedrijven door laat Sangers nog even zien dat het wapen van Oudewater ook in een van de glas-in-loodramen staat afgebeeld, terwijl Sluijs benadrukt dat dit een van de weinige kerken is waar de teksten nog grotendeels in het Nederlands staan. "En de tweede beeldenstorm (een term die gebruikt wordt door critici van de vergaande liturgische en architectonische vernieuwingen zoals deze tijdens en na het Tweede Vaticaans Concilie plaatshadden, red.) is ons bespaard gebleven," vertelt Hans Sluijs met een tevreden glimlach.

Nog meer dubbeltjes en kwartjes

"En nu hebben we ook de rest van kerk gestabiliseerd. Daar zijn we in maart 2019 mee begonnen en dat zou een half jaar gaan duren, maar door tegenvallende omstandigheden werd het zo ongeveer een jaar. In deze derde fase van de restauratie zijn ook de glas-in-loodramen en het schilderwerk in het transept (dwarsbeuk) hersteld. En uiteindelijk was alles begin maart klaar; de evaluatie had donderdag 12 maart plaatsgevonden, de laatste steiger was afgebroken, de kerk was helemaal schoongemaakt en op zaterdagochtend daarop, op 14 maart nog het laatste klusje … en toen werd op diezelfde zaterdag, maar dan 's middags, alles stilgelegd. Door de maatregelen in verband met dat coronavirus."

Chiel van Dijk is er nog even stil van. Maar al snel vertelt hij verder: dat hij hier beroepsmatig al vanaf zijn 15e komt en dat het zijn eerste baantje betrof toen hij bij aannemer Vermeij was gaan werken. Pas later, na veel extra studie in de avonduren, is hij het plannen van dergelijke projecten beroepsmatig gaan doen. Hij heeft bijvoorbeeld op die wijze ook meegewerkt aan de restauratie van het Rijksmuseum. Dat hij hier in de onderhoudscommissie zou komen, was niet zo'n heel vreemde stap: "Ik heb van mijn hobby mijn werk gemaakt en die onderhoudscommissie was dus eigenlijk mijn hobby. Maar ik wil er ook wel bij zeggen dat we alles samendoen, als commissie."

Oudewaterse glazen

"Maar er resten wat betreft de restauratie nog de fases 4 en 5 voor de zijbeuken en het middenschip van de kerk. Het gaat ook dan om grote bedragen waarvoor eerst de nodige middelen gevonden moeten worden," gaat Chiel van Dijk verder. Er moeten daarbij heel veel 'Oudewaterse glazen' gerestaureerd worden. "Wanneer we daarmee gaan starten weten we nog niet, want ook dat kost opnieuw behoorlijk wat. We zijn zo enorm blij met de Stichting Reddingsplan Franciscuskerk. Die Stichting zamelt geld in door middel van acties zoals rommelmarkten, een kerstmarkt, oliebollen- en sponsoracties en zij maken dit allemaal mogelijk." Sangers laat zien dat er al heel wat van die 'Oudewaterse glazen' zijn geadopteerd en grapt erbij dat dat ook voor de vloertegels geldt en dat de namen van degenen die ervoor betaald hebben aan de onderkant staan ingekrast. Het is ze tot nu toe goed gelukt om de benodigde gelden bij elkaar te krijgen en ze hebben er het volle vertrouwen in dat de rest ook goed komt. Ongetwijfeld terecht.

En wie de St. Franciscuskerk met eigen ogen wil aanschouwen kan daar op woensdagen en zaterdagen tussen 14.00 en 16.00 uur; uiteraard met inachtneming van de voorschriften van het RIVM.