Verdwenen Ambachten

Het lijken lang vervlogen ambachten, maar in deze regio zijn ze nog steeds levend en relevanter dan ooit.
Lokale ambachtslieden vertellen wat hun ambacht inhoudt en hoe toekomstbestendig het is.

Mandenvlechter Fons Vermeij: “Wat ik doe is verbonden en letterlijk vervlochten met de natuur”

Mandenvlechter Fons Vermeij uit Oudewater mag het spits afbijten.
Hij vindt ambachten dusdanig relevant dat hij zegt: “Breng ambachten terug in de klas”.

Hij komt geregeld op scholen om les te geven. Fons vertelt wat de volgende generatie opsteekt in een gastles/ workshop en hoe relevant zijn ambacht is voor de toekomst. “Wat ik doe, is echt een ambacht, verbonden en letterlijk vervlochten met de natuur. Alles is verbonden. We denken vaak dat we alles wel alleen kunnen. Dat is niet waar. Op het moment dat je alleen in de wereld bent, red je het niet meer. Je hebt toch mensen nodig.”

Wat kan de digitale generatie nog met mandenvlechten?

“Ze kunnen er heel veel mee. Ze snappen in ieder geval het verhaal. Ik merk het in de lessen. Ze zien snel hoe je met allerlei technieken en gebruiksmogelijkheden van het materiaal, een natuurlijk product hebt, dat de kinderen helemaal niet kennen. Mensen gebruiken tegenwoordig tie wraps als bindmateriaal in hun tuin. Als een plant of boom dan doorgroeit, wordt die ingesnoerd. Bij wilgentenen maak je een lusje in het materiaal, dat blijft zitten en valt af als het volgroeid is. Zo’n wilgenteen heb je bijna voor niks uit de natuur. Je kunt het jarenlang gebruiken en repareren, en er van alles van maken, zoals manden, tassen, wiegen, stoelen. Noem maar op. Het is harstikke duurzaam.”

Kun je tegenwoordig nog mandenvlechter worden?

Fons vertelt dat hij vaak kinderen voor zich heeft gehad, die dan vertelden: ‘Dit wil ik ook doen.’ “Dan komen ze daadwerkelijk met oma, papa of mama terug om materiaal te halen, om verder te gaan met wat ze hebben geleerd. Daar zitten ook blijvertjes tussen. Ik heb minimaal vier kinderen die regelmatig komen, omdat ze het echt willen leren. Meestal als hobby. Vaak zien we vrij snel dat het commercieel gezien niet interessant is. Ik ben nu al vanaf 1986 bezig. Als je nu begint, dan ben je toch een aantal jaren bezig om het te leren en zul je het moeten combineren met een andere bron van inkomsten. Alleen met dit werk red je het niet. Ik heb inmiddels een klantenkring waarbij ik het wel red. Pas heb ik bijvoorbeeld voor iemand stoeltjes ingevlochten voor een oudere villa. Daar hoorden die stoeltjes in. Daar kan ik dan wel wat voor rekenen. Maar een mand voor dagelijks gebruik, daar gaat drie/ vier uurtjes aan werk in zitten, dat kost 150 euro arbeid. Nagenoeg dezelfde mand heb je uit Indonesië al voor vier tientjes. Dat breekt je de nek.”

Is het toekomstbestendig?

Kinderen hebben volgens Fons wel het gevoel erbij, maar de passie nog niet. “Ons systeem is geënt op geld verdienen. Tegen mij zeiden mensen vroeger ook wel: Wat ga jij nu doen? Ik pleit ervoor dat scholen dit soort ambachten terugbrengen als vak. Sowieso is handvaardigheid een ondergeschoven kindje. Dan moet je al een meester of juf hebben die er echt uit eigen beweging iets mee doen. Op school lopen alleen maar kinderen rond met een laptop. Die hebben werkelijk geen idee van hoe ze iets met hun handen kunnen maken. Daar hebben we tegenwoordig toch een mannetje voor!”

Welke andere ambachten zijn belangrijk?

“Aan mijn vak gerelateerd: griendwerker. Zo iemand kweekt wilgentenen. Dan denk ik aan Van Aalsburg in Hellouw Zij zijn ook heel fanatiek bezig om wilgentenen terug te brengen in de gebruikssfeer. Vroeger werd dat voor zoveel dingen gebruikt. Voor de aanleg van dijken, bruggen, onderconstructies zijn bijna altijd nog gemaakt van wilg. Ook het beroep van edelsmid is niet weg te denken. Dan denk ik aan edelsmid Frits Kramer, die er helaas niet meer is, maar zijn kinderen hebben het verder opgepakt en zetten het door. Ik heb ook wel een vriend die klompenmaker is. Jammer genoeg lijkt dat echt een uitgestorven beroep, want wie draagt er nu nog klompen en is bereid om ervoor te betalen?”