Pleidooi voor het vreugdevuur

In Haastrecht mochten de kinderen zoals gebruikelijk kerstbomen ophalen en inleveren bij een man van de gemeentewerf. Per opgehaalde boom kregen ze vijftig cent, en aan het eind van de middag bleek de vriendelijke ambtenaar niet genoeg geld bij zich te hebben, wat een fun! als je de gemeentebank leeg kunt spelen met ouwe kerstbomen, en wat een succes, die traditionele ophaalactie, zoveel bomen!

In Oudewater koos de gemeente voor het laten ophalen met een vrachtwagen met een grijpkraan. Er lagen gisteren nog een paar kerstbomen op de Noord-IJsselkade, maar met een duwtje in het water zijn die ook opgeruimd. De wel opgehaalde bomen zouden versnipperd worden (hakselaar met zware dieselmotor) en de snippers gecomposteerd. Dat laatste is meer wishful thinking dan een reële mogelijkheid: naaldhout en naalden composteren gaat maar zeer moeizaam, vanwege het hars, waar pissebedden, springstaarten, duizendpoten en wormen voor uit de weg gaan. Bovendien is hars een uitstekend schimmelwerend middel: ook dat is niet bevorderlijk voor composteren.

Per saldo: goed voor de veiligheid (van de fietsende ophalertjes) en het milieu.

En verder: een gemiste kans, namelijk geen vreugdevuur van oude kerstbomen. Een kampvuur is een festival van gemeenschapszin, van samen zijn, samen zingen, de gloed voelen, samen aan de warme chocomel.

‘Vuur’ dreigt verdreven te worden naar de hoek van ‘Gevaarlijk, Slecht voor het milieu, Eng’. Met het gevolg dat kinderen van de huidige generatie niet meer leren met vuur om te gaan. De barbecue moet met aanmaakblokjes en een gasaansteker met een lange snuit. En dan, als het niet wil, er lampolie of spiritus op spuiten uit zo’n plastic spuitfles. De grootste ongelukken gebeuren omdat we ze niet leren met vuur om te gaan. We koken elektrisch, we hebben een warmtepomp en opa rookt een elektrische sigaret.

Vroeger toen alles nog beter was, zochten we gloeiende kooltjes die uit de stoomlocomotief van het mijnspoor* vielen, om er een vuurtje mee te stoken en er een aardappel op te poffen. We deden wedstrijdjes: wie kan het snelste een vuurtje bouwen? We bakten broodjes op ons vuurtje in een veldoven, we hielpen de boer met het verbranden van aardappelloof, we bakten een ei op een hete leisteen, wie bouwt er een brandend vuurtje in de sneeuw, wiens heteluchtballon stijgt op boven een houtskoolvuurtje? Door een kier kijken naar het vuur in de steenoven. Honderden, misschien duizenden vuurtjes heb ik gestookt in open lucht, alleen of met de andere raven. Jaarlijks bewaar ik nog altijd het snoeisel van de frambozenstruiken, om op een droge middag weer eens gefascineerd toe te kijken hoe ongelofelijk fel een ‘brandend braambos’ fikt. Ruik en proef waarom een biefstuk op een vuurtje van druiventakken anders smaakt dan van een vuurtje van snoei- of sloophout.

Met vuur, kortom, moet je leren omgaan. Bijvoorbeeld solderen met een vlammetje: altijd een gevoel van tevredenheid als het tin, brons of zilver mooi strak gevloeid is. Ook dat is ervaring in je omgang met vuur: niet te heet, niet te weinig maar juist goed gedoseerd.

De brandstof, de wind, de mist, de geuren, de rook in je kleren, een spel dat altijd blijft fascineren.

Otto Beaujon

* De NS stopten in 1956 met stoomtractie, maar de mijnen gingen op hun eigen spoorwegnet nog zo’n twintig jaar langer door met stoom.