Vega-burgers

De voorbije weken werd een al tamelijk belegen discussie opgerakeld in het Europees parlement: het ging over de namen van vegetarische producten die qua smaak en textuur ('bite', in hedendaags Nederlands) moeten lijken op vlees. Met het product is niks mis. Product, enkelvoud, want bijvoorbeeld visloze tonyn, kipstuckjes en gekruyd gehackt bestaan allemaal uit dezelfde gefermenteerde sojabonen met telkens verschillende toegevoegde smaakstoffen en een verschillend roostertje in de uitlaatpijp van de mengmachine: gehackt in wurmpjes, kipblockjes in kloddertjes en tonyn in gestrekte brokjes, net als de afsnijdsels die in de blikken zitten.

In Indonesië maakten ze al heel lang voordat de VOC er voet aan wal zette gefermenteerde soja, in blokken (tahoe) of plakken (tempé), en het wordt nu nog, en wel op twee verschillende manieren, gemaakt. Het toevoegen van de smaak met natuurlijke kruiden en smaakstoffen uit een rijk tropisch palet gebeurt daar in de keuken, en niet in de fabriek. Goed klaargemaakt is het heerlijk, en lijkt helemaal niet op vlees.

Terug naar de Nederlandse 'vleesvervangers', dat eigenlijk een vervelend woord is. Tijd voor iets nieuws nu steeds meer mensen het product ook op tafel zetten in het besef dat onmatig vleesgebruik meer is dan een guilty pleasure; ja, het eten van eiwitrijk soja met een smaakje is één van de weinige manieren waarop je als individu of gezin een persoonlijke bijdrage kunt leveren aan het verminderen van de veestapel en het doelmatiger gebruik van landbouwproducten.

De reclameadviesbureaus hebben er alweer jaren geleden voor gekozen het sojaproduct via de naamgeving te koppelen met vlees: het begon met vegaworst, toen de rook- en vleessmaak al wel acceptabel was voor de doorsnee tong maar de textuur nog niet. In een kookboek uit 1973 vind ik: ook hier te lande heeft men geprobeerd van gefermenteerde sojabonen met chemische smaakstoffen een eiwitrijk voedingsproduct te maken, maar het sloeg hier niet aan.

Nu dus wel, en dan zitten we ineens met de wettelijke regels dat de naam van het product de lading ook moet dekken: zegt de label paardenworst, dan mag het geen varkensworst zijn. De bedoeling van de wet is duidelijk: niemand denkt bij bokkenpootjes, katjesdrop, gestampte muisjes of Arnhemse Meisjes aan weefsel van het desbetreffende zoogdier. Maar de makers van de vega-producten zitten er mee. Onze eigen Europarlementariërster Annie Schreijer-Pierik (CDA) maakte de kwestie aanhangig bij het Europees parlement: zij vindt de namen misleidend. Dat is een belediging van alle klanten die bewust voor vega-producten kiezen; die weten heus wel wat er in 'echte' kalfskroketten zit en denken echt niet dat een vega-burger stiekem gevuld is met slachtafval. Schreijer-Pierik onderschat haar landgenoten, maar dat terzijde. Het Europarlement zal naar verwachting nog voor het einde van dit jaar een besluit nemen, terwijl de nationale wetgever er voorlopig geen moeite mee heeft als de reclamemakers voor vega-producten ons verrassen met roockworst, speckreepjes, hemoburgers (= vegetarische bloedworst), kalckoensteak, geroockte palinck of bockworst.

De taal gaat trouwens razendsnel, misschien hebben we over een paar jaar een compleet nieuw begrip. Taalkundigen uit Oudewater (Den Boon, Kiezebrink), buig jullie er eens over!

Otto Beaujon