Het onbekommerde meisjesleven (deel 3)

Hier de laatste bijdrage van Tilly, Bets en Geertje Vermeij aan de serie artikelen over de onbekommerde jeugd in de vorige eeuw.

Dagje uit

Soms gingen we ook weleens een dagje uit. Zo herinneren we ons dat we met z’n allen naar zee gingen. Naast de 5 kinderen en onze ouders mochten er nog 4 nichtjes en een vriendje mee. Bij ons thuis hadden we een VW busje, maar daar pasten we natuurlijk niet allemaal in. Daar werd wel ‘n mouw aangepast en achterin werd nog een extra plank boven de achterbank bevestigd. Onverantwoord zou je nu zeggen maar het paste en met een wagen volgeladen reed mijn vader met het hele spul naar de plaats van bestemming. Na zo’n dag kwamen we allemaal rood verbrand thuis; in die tijd hadden we nog nooit van zonnebrand gehoord, met als resultaat nog dagen daarna last van een rood verbrande rug met blaren! Toen we wat ouder werden, mochten we met een stel meiden zelf op pad. Maar voordat we konden gaan, moesten er eerst fietsen gehuurd worden. Ook geen vanzelfsprekendheid dat je een eigen fiets had. Vooral in de vakanties werden er voor de groteren 1 of 2 fietsen voor een paar weken gehuurd bij Schalkwijk vooraan in Willeskop. Met brood en limonade met z’n allen op de fiets naar de Lek. Toch een hele belevenis want fietsen deden we in die tijd niet veel, omdat alles binnen loopafstand was. In onze beleving een heel eind fietsen via de Damwegen naar de Lekdijk om bij Tienhoven met het pontje over te varen.

Huishoudelijk werk

Als meisjes werden we door onze moeder ook ingezet bij huishoudelijk werk. Zo werden elke week op zaterdag de knoppen van de deuren en de deksels van de voorraadpotten met Glaspol gepoetst. Ook een klusje voor ons meisjes was het poetsen van de schoenen van het hele gezin! In de schoonmaaktijd waren we ook regelmatig de klos. Na een hele dag luchten van bedden en dekens moesten we, na schooltijd, helpen met het uitkloppen van kleden, matrassen en dekens. Onze moeder wilde altijd graag vóór de Pasen de’ Grote Schoonmaak’ gedaan hebben! Tot ons verdriet herhaalde dit ritueel zich ook in het najaar; de zogenaamde ‘uithaal’!! Onze broers waren bij deze schoonmaakactiviteiten in het geheel niet in beeld!

De Mariaschool

De Mariaschool was een meisjesschool in onze tijd. Een plek van gehoorzaamheid, deugdzaamheid, gelovigheid en discipline. Op weg naar school kwamen we in de Noorderkerkstraat vaak een paar jongens tegen van een andere school. Wij waren daar wel een soort bang voor want zij riepen altijd: “Hé, Katholieken, elastieken”!! Op veilige afstand van hen vandaan riepen wij dan benepen terug: “Openbare Klapsigaren!!” Al bokkie springend over straat kwamen we dan op het schoolplein aan, waar werd gekaatsenbald met 3 ballen en als je het heel goed kon met 4 ballen! Ook ‘Hoed, bril of pijp’ was in die tijd al favoriet en natuurlijk sprongen we met een hele rits kinderen door het touw zingend: “In spin de bocht gaat in, uit spuit de bocht gaat uit”!

Voor vijf cent poetsen

Bij de eerste bel holden we in de rij en bij de tweede bel gingen we klas voor klas naar binnen. Het gebouw is in 1953 geopend dus het was eigenlijk nog gloednieuw in de jaren waarin wij de school bezochten. De nonnen waren er dan ook heel zuinig op. Zo werden elke vrijdagmiddag de zwarte streepjes (van de zwarte schoenzolen) uit de gangen gepoetst en wij mochten daar voor 5 cent per keer bij helpen. Met een dekseltje met daarop een papje van Vim en een doekje lagen we dan op onze knieën om elk streepje weg te poetsen. Dat werd daarna door Riet Straver (die hoofd schoonmaak was) streng gecontroleerd. Daarna gingen we onze 5 cent verbrassen bij het kruideniers- en snoepwinkeltje van Streng in de Kapellestraat.

Nonnenwerk

Ook zuster Magda staat ons nog zeer voor de geest. Een grote, brede zuster die handwerkles gaf. Het beeld van haar voor de klas met enorme breipennen om voor te doen hoe we moesten insteken, omslaan, doorhalen en af laten glijden, vergeet je niet zo gauw. Zeker niet toen bleek dat het katoen waarmee we moesten breien zich, door de inspanning, vast bleek te hechten aan de pennen. Er was geen doorkomen aan! Het zweet stond op je voorhoofd bij dit Nonnenwerk !!

Bruidje

Als meisje mocht je, nadat je je Eerste Communie had gedaan, ook ‘bruidje worden’. Dit betekende dat je in de Meimaand of bij een ander Mariafeest of bij het ‘inhalen’ van een pas gewijde, Oudewaterse priester, mocht meelopen in de stoet van bruidjes. Je trok je mooie, witte jurkje en handschoentjes aan. Je moeder zorgde dan voor een paar witte bloemen zoals anjelieren of anjers. Wij verzamelden op de speelplaats van de Mariaschool en liepen in processie door de met wit-gele vlaggen versierde Kapellestraat richting de kerk. Soms liep heel het katholieke verenigingsleven mee in een dergelijke stoet.

Kostschool

Bij de Mariaschool en de R.K. MULO was in de jaren ‘50 en ‘60 nog een kostschool gevestigd bestierd door de zusters Franciscanessen van Bennebroek. Zij hadden er goed de wind onder. De nonnen spraken netjes over de ‘internen en de externen’; wij noemden ze in de wandeling gewoon ‘de kostkippen’. In de vijftiger jaren droegen ze nog een bruin-beige uniform en ze werden vaak ‘s middags per groep losgelaten voor een wandeling.
Ze aten in de refter en sliepen in zogenaamde chambrettes.
Als je iets ongeoorloofds geflikt had als ‘kostkip’ dan hing je een weekend ‘niet naar huis mogen’ boven het hoofd. We hadden dan wel met hen te doen.
Bij de internen vergeleken liepen wij wel enigszins achter. Zij waren ‘voorlijk’ zogezegd. Zij gingen al met jongens om, terwijl wij nog nauwelijks wisten dat er twee soorten mensen bestonden!

Het zal in de eerste klas van de MULO geweest zijn dat een van kostkippen mij vroeg of ik een kaart voor haar vriendje op de post wilde doen. Ik liep tussen de middag door de Nieuwstraat richting huis en las met mijn nieuwsgierige hoofd wat ze erop geschreven had, maar zag daarbij volkomen over het hoofd dat een zwarte schaduw mij naderde: Zuster Innocentia (what’s in the name). Flemerig vroeg ze me: “wat heb jij daar meisje” en ze troggelde vervolgens de kaart van me af. Met een steen op mijn maag ging ik na de middagboterham weer naar school en prompt verscheen het hoofd van de school, zuster Generosa, met een donderpreek in de klas. Het was voortaan ten strengste verboden dat externen post meenamen voor internen. Die zuster Innocentia bleek toch niet zo onschuldig!

Bronnen: Tilly, Bets en Geertje Vermeij, Gerard Hartjes, De Facebookpagina ‘Je bent pas een Oudewaternaar als …’

De vorige afleveringen van ff z@ppen zijn gebundeld in vier delen. Daarbij is gebruik gemaakt van extra materiaal als aanvulling. De rijk geïllustreerde boekjes zijn voor e 17,50 in Oudewater te koop bij de Read Shop, de TIP en bij de schrijver zelf op De Cope 6. Eind 2020 is ‘ff z@ppen deel 5’ op de markt gekomen. Onder de titel ‘Oudewater 1940-1945’ staat dit deel geheel in het teken van de Tweede Wereldoorlog.

Wout van Kouwen