Afbeelding
Aad Kuiper

De Maand van Herman de Man barst los

Algemeen

Gé Vaartjes vertelde bijzonder boeiend over Herman de Man bij de aftrap van de Herman de Manmaand. De aanwezigen werden ook nog eens getrakteerd op een tweetal prachtige gedichten én het vooruitzicht op tientallen activiteiten in het kader van die maand. Ze waren zeker niet voor niets gekomen.

Op de openingsavond van de Hermans de Manmaand, op poten gezet door Gerda Hoogendijk en Lyanne de Laat, liet de laatste weten dat ze twee jaar geleden begonnen waren met de organisatie van een Herman de Manweekend. Maar, zeker ook omdat het uitgesteld moest worden, bleken er zo enorm veel meer mogelijkheden dat het weekend uitgegroeide tot een volledige maand. Een maand die werkelijk bolstaat van een honderdtal heel uiteenlopende activiteiten. Maar voor we een aantal activiteiten noemen laten we eerst burgemeester Danny de Vries het woord, die op zijn beurt het stokje overdroeg aan Grea Van Turenhout-Fijnaut, Oudewaters stadsdichter. Hierna volgde een prachtig betoog over het wel en wee van De Man door Gé Vaartjes dat voorzien werd van illustratief beeldmateriaal en unieke geluidsfragmenten, slechts onderbroken, maar wel heel aangenaam, door een Krimpenerwaardse polderdichter, Corie Grootendorst.

Toen De Vries burgemeester van Oudewater werd, kwam hij in het hart van het gebied te wonen waarover De Man schreef; tussen Gouda, Woerden, Schoonhoven en IJsselstein. Hij gaf er duidelijk blijk van zich in het leven en werken van De Man verdiept te hebben: “Het was een bevlogen man en door allerlei informatie kunnen we hem inmiddels beter leren kennen, zonder de illusie te hebben hem helemaal te leren kennen.” En, even eerder: “We komen bij De Man tegenstrijdige verhalen tegen, waarin zich, volgens mij, wat dit gebied betreft een haat-liefdeverhouding te herkennen is. Een gebied waar hij niet met, maar ook niet zonder kon. Wellicht wilde hij daarom hier begraven worden.”

Gé Vaartjes

Het blijkt het inmiddels 22 jaar geleden dat Vaartjes de biografie van Herman de Man liet publiceren, maar hij vertelde zeker niet minder gedreven. Hij liet weten dat de tentoonstelling hier in Oudewater in de jaren 70, die door Theo Pollemans werd georganiseerd voor heel veel aandacht voor De Man zorgde. Er waren maar liefst zo’n 6000 bezoekers op die expositie afgekomen. Het plaatsen van het bankje in Oudewater - een ode zowel aan Herman de Man zelf als aan de boerenfamilies in de Lopiker- en Krimpenerwaard - alsmede de verfilming van Het wassende water deden hem, volgens Vaartjes, in een zich steeds hernieuwende belangstelling staan: “Het was een gecompliceerde man en ik pleit ervoor om hem geen schrijver van streekromans te noemen, maar een schrijver van literaire streekromans. Hij was verre van gemoedelijk, zoals ook zijn leven dat niet was. Eerst joods, later katholiek, gefrustreerd, intelligent, maar eenzaam en later worstelend in een conflictueus gezin.”

Dictee en Herman de Man

Voorafgaand aan deze maand vol activiteiten had al het Groot Dictee van Herman de Man plaatsgevonden - geschreven door, u raadt het al, Gé Vaartjes - waaraan, zowel lokaal in verschillende bibliotheken als online, door tientallen mensen werd meegeschreven. Deze laatsten waren verspreid over heel Nederland. Het gemiddeld aantal fouten was een dertigtal, terwijl Rein Leentfaar uit Middelburg met o fout winnaar bleek en de nog jonge Randy van Halen met 3 fout de tweede plaats wist te veroveren. Overigens was het een, volgens de schrijver dezes, een in alle opzichten bijzonder geslaagd dictee.

Gé Vaartjes schetste vervolgens in zijn betoog het wonen en leven van De Man als kind in Woerden, Benschop, Oudewater. Het ontbreken van een schoolloopbaan, zijn aanraking met een pastoor in Benschop die hem Hebreeuws leerde (hetgeen hem waarschijnlijk later heeft aangezet tot zijn overgang naar het katholicisme) en met het anarchisme en aansluitend het weigeren van dienst in de Eerste Wereldoorlog. Vaartjes vertelde over zijn beginnend schrijverschap, zijn idealisme en het niet zo goed met geld om kunnen gaan, hetgeen hem vaak in de problemen bracht. Zijn vlucht daarom naar België én weer terug, zijn journalistieke carrière (zonder opleiding!) en zijn veelvuldige voornemens om ‘het voortaan beter te doen’. Ook komen zijn problematische huwelijk met Eva en de hoe hun kinderen daar onder leden aan de orde. Het ging over hoe De Man een baan als sportverslaggever uitstekend vervulde en hoe een boek van hem door niemand uitgegeven wilde worden (door toch ook hier een latent antisemitisme).

Herman de Mans laatste jaren

Na een korte pauze, waarin Corie Grootendorst háár, ook bijzonder gedicht, voordroeg vervolgde Vaartjes zijn exposé. Toen werd duidelijk waarom De Man heel toevallig juist voor het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog vertrok naar Frankrijk en via Portugal in Londen terecht kwam bij Radio Oranje. We hoorden hoe het Eva en de kinderen verging en De Man in Ottawa koningin Juliana ontmoette - en zij daar warme herinneringen aan overhield - hoe hij bij de omroep op Curaçao verzeild raakte en sinds zijn vertrek naar Frankrijk nooit meer schreef. Bij zijn thuiskomt na de oorlog bleek dat Eva en vier van hun kinderen door toedoen van de nazi’s waren omgekomen. Zelf ging hij met zijn dochter Marieke in Eindhoven wonen en vond werk in de autohandel, waarvoor hij vaak naar Engeland moest. Kort voor hij vertrok - voor hetgeen later voor de laatste keer bleek te zijn - vertelde hij Marieke dat hij in een droom was overleden en in Oudewater begraven wilde worden. Op de terugvlucht verongelukte de Dakota en hierbij verloren alle passagiers het leven en dus ook Herman de Man. ”Na een spannend, maar ook tragisch en gecompliceerd leven vol uitersten, overleed een intelligent en wijs, maar ook tactloos man, bewust van zijn zwakheden, want altijd streefde hij ernaar het beter te willen doen.”

Zijn dochter Marieke, over de 90 en inmidels al sinds tientallen jaren woonachtig in Denemarken, had er deze avond graag bij willen zijn, maar had er, gezien de huidige omstandigheden, toch maar van afgezien. Zij bracht via Vaartjes de aanwezigen de hartelijke groeten over.

Wie meer wil weten over alle activiteiten in de Hermand de Manmaand kan het beste even naar www.hermandeman.nl waarin ook een lezing van Gé Vaartjes is opgenomen; een aanrader

Aad Kuiper

Afbeelding
Afbeelding
Team Puzzelpoezen.
Puzzelkampioenschap in Dorpshuis De Vaart 44 minuten geleden
Afbeelding
Bianca Tettero en de ReadShop 1 uur geleden
Suzanne Pruijssers vertelt de vele aanwezigen over de Palliatieve zorg.
Zorg rondom levenseinde bespreekbaar maken 2 uur geleden
Afbeelding
Kruiswegviering 3 uur geleden
Afbeelding
Open Dag bij SVO met Christian Haasjes 3 uur geleden
Afbeelding
Boomband spijkeren 6 uur geleden
Afbeelding
Kruiswegviering 8 uur geleden
Afbeelding
Oud IJzer actie Ons Genoegen 11 uur geleden