Omgekeerde vlaggen

Ingezonden brief

Overal in de buurt zie ik omgekeerde vlaggen wapperen. Het lijkt me bemoedigend voor boeren om te zien dat er zoveel steun is voor hun zaak, ook bij gewone burgers. Anderzijds bekruipt mij ook een gevoel van ongemakkelijkheid bij het zien van al die vlaggen. De omgekeerde vlag staat symbool voor een ‘ja’ voor de boeren, en een ‘nee’ tegen de overheid. Maar wil die ‘nee’ constructief zijn, dan moeten we naar mijn gevoel ook ergens mee over de brug komen. En dan niet in de trant van: ‘na ons de zondvloed’, want daarmee is de mensheid vaker beroerd de mist in gegaan. Zelfs al blijven grote klimatologische rampen mogelijk voor ons uit, de enorme inperking van de natuurlijke diversiteit in planten en dieren zou ons toch ook aan het hart moeten gaan. Tenminste ik hoop dat mijn kleinkinderen ook nog iets anders in de berm zullen waarnemen dan brandnetels, fluitenkruid en koolzaad. Diversiteit is dan wel geen noodzaak voor ons voortbestaan, maar de schoonheid van de natuur, is voor veel mensen een bron van vreugde, en waarom zouden we dat de generaties na ons ook niet gunnen?

Dat de boeren nu de klappen op moeten vangen voor problemen waar we allemaal verantwoordelijk voor zijn, dat kan onterecht heten. Het zou misschien rechtvaardiger zijn om in te zetten op piekbelasters in de ammoniakproductie in plaats van op een hele beroepsgroep. Piekbelasters zijn te vinden in de intensieve veehouderij, waarbij het aantal dieren dat gehouden wordt, kippen, varkens, de hoeveelheid beschikbare buitenruimte in de vorm van weiland, ver overschrijdt. Hierdoor ontstaat een enorme onbalans in de natuur. Dat probleem kan worden opgelost als een veehouder bijvoorbeeld zoveel kippen houdt als hij ook daadwerkelijk buiten kan laten scharrelen in plaats van dieren hun dagen te laten slijten opgehokt in schuren. Dat zou tevens een grote stap voorwaarts zijn wat betreft dierenwelzijn.

Mijn grootste zorg zit hem in dat het bij wapperende, omgekeerde vlaggen blijft. De geschiedenis van de mensheid laat zien dat herstel zonder offers niet mogelijk is. En ook dat elke generatie opnieuw deze les lijkt te moeten leren. We zijn altijd zeer bekwaam aan het aanwijzen van anderen die offers zouden moeten brengen en zien ons zelf daarbij maar al te gemakkelijk over het hoofd. Maar het aloude spreekwoord: verbeter de wereld begin bij jezelf, blijkt ook nu maar al te waar. En vraagt bloed, zweet en tranen, of actueel vertaald: inspanning, tijd en geld. In die zin hoop ik dat de wapperende vlaggen, gevolgd worden door wapperende haren op de fiets in plaats van dat we alle dagen de auto pakken. Of door wapperende portemonnees omdat we bereid zijn een eerlijke prijs te betalen voor ons voedsel. Wie roept: “ja maar wat kan ik in mijn eentje nou doen’’, die is kennelijk vergeten dat de geschiedenis van de mensheid ons nóg iets aantoont: herstel kan niet zonder offer, maar ook: één mens kan het verschil maken!

Femke Hagoort