Het Groot Oudewaters Dictee 'gewoon' voorgelezen door Marga Smits.
Het Groot Oudewaters Dictee 'gewoon' voorgelezen door Marga Smits. Aad Kuiper

Groot Oudewaters Dictee, ook op alternatieve wijze succesvol

Algemeen

Het leek er even op dat het Groot Oudewaters Dictee, net als heel veel andere evenementen zou worden afgelast. In eerst instantie werd dit ook door de Rotary rondgebazuind. Duizenden Rotarians in Nederland ontplooien de mooiste activiteiten voor een ander, vaak in de buurt en meestal achter de schermen. Zo ook de Rotarians in Oudewater die o.a. al jaren een dictee organiseren om geld in te zamelen om waar nodig bij te dragen aan verschillende taalprojecten. Het zou dus jammer zijn als het dictee niet plaats had kunnen vinden. Maar bij Rotary Oudewater waren ze heel slim. Omdat het dictee, geïnspireerd op Hans de Jongs verhalen over het verzet en de activiteiten door de Rotary bij het thema 75 jaar vrijheid goed bij elkaar pasten, wilden ze het, indien enigszins mogelijk, toch dit jaar door laten gaan.

Radio Midland FM, met name Wil de Vries, wilde graag meewerken en zo vond het Groot Oudewaters Dictee 'gewoon' op 22 april plaats en werd het, na een inleiding door Sigrid Hooftman van Rotary Oudewater, 'gewoon' voorgelezen door Marga Smits. Vooraf aan het dictee werden door Marga bijna dagelijks via 'Je bent pas een Oudewaternaar als, …' spellingkwesties voorgelegd die een groot publiek bereikten en waar veel mensen plezier aan beleefden en een beetje wijzer van werden.

Het dictee werd geschreven door twee eerdere winnaars, Franka Melis en de schrijver van dit artikeltje, en nagekeken door Jeroen Heemskerck Düker, van dictees.nl. Na het controleren schreef hij: "Best jammer dat ik nu niet meer mee kan doen, want het is een leuke tekst, met voldoende spellingproblemen voor de liefhebber."

De 'bijsluiter' is grotendeels van zijn hand. Hoewel de schrijvers hun best hadden gedaan om het dictee niet te moeilijk, maar ook niet te gemakkelijk te maken, en er ook inhoudelijk een boeiend en goed verhaal van te maken had Hans de Jong ook nog wel een inhoudelijke opmerking bij zin 4: "Fraai dictee, maar ik moet een kleine correctie plaatsen bij de tekst: '… stierven nog vier Oudewaternaren.' Dat was er feitelijk maar één. Hein Dionisius is als eerste neergeschoten en daarna omgebracht, hij kwam uit Oudewater. Dirk Hoogendoorn is aan de achterkant van zijn huis simpelweg doodgeschoten; hij had niets te maken met de BS, hij woonde eigenlijk in Snelrewaard. Peter van den Ende kwam uit Rotterdam en Henry Story uit Brussel; zij werden doodgeschoten door een scherpschutter vanuit de Coöperatie. Officieel was dus alleen Hein Dionisius Oudewaternaar. Maar wellicht was het voor het dictee makkelijker om het zo te doen. Ik vond dat ik dat even voor de juistheid moest melden." Waarvan acte.

De IJsselbode was zo vriendelijk om er een aantal malen over te berichten en is ook nu weer zo vriendelijk om dit verhaal op te nemen. Oudewater.net heeft de integrale tekst van het dictee direct na de uitzending geplaatst, zodat iedereen die meeschreef zijn of haar versie heeft kunnen vergelijken met de juiste schrijfwijze van woorden.

Voor de goede orde volgt hier de integrale tekst van het Groot Oudewaters Dictee 2020, met de bijsluiter, de verklaring van enkele spellingkwesties.

75 jaar vrijheid, droeve herinneringen en olijke blijheid

1.        De twintigste eeuw begon optimistisch. In 1905 werd de Rotary opgericht, die onder meer wilde "helpen bij het opbouwen van goodwill en vrede in de wereld" en kort na de Grote Oorlog zag in Genève de Volkenbond het levenslicht, een intergouvernementele organisatie met als doel een einde aan álle oorlogen te maken.

2.        10 mei 1940 maakte een eind aan het wensdenken: "oorlog", echode het door Oudewater en "ben ik van Duitsen bloed" moest plaatsmaken voor de nazigroet. De meeste geelbuiken verfoeiden de anti-Joodse maatregelen en het gemeentepersoneel was druk doende met clandestiene persoonsbewijzen, maar voor leden van de NSB, spottend de zwarte vlektyfus genoemd, was Joden aangeven een lucratieve bron van inkomsten.

3.        Van het confisqueren van fietsen, razzia's, voedseldistributiekaarten, evacués, cichorei- of surrogaatkoffie en hongertochten ver buiten het Groene Hart tot rücksichtslose liquidaties: niets bleef de bevolking bespaard.
De burgemeester verbood een NSB-propagandafilm en werd rigoureus naar het als interneringskamp ingerichte kleinseminarie in Sint-Michielsgestel getransporteerd. Bij Papekop sprongen door Gestapo-chefs uit nazi-Duitsland bedreigden van de trein en gingen in de illegaliteit.

4.        4 mei '45 's avonds werd via Radio Herrijzend Nederland de capitulatie en dus een staakt-het-vuren bekendgemaakt: "Landgenoten, Nederland is vrij", met als gevolg euforisch feestgedruis, rood-wit-blauwe drapeaus aan de gevels en luidkeels gezang van het Wilhelmus. Ondanks de uitbundige stemming was 5 mei nog zeer onrustig. In een gevecht met Duitse soldaten langs de Waardsedijk stierven nog vier Oudewaternaren.

5.        Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd al nagedacht over een nieuwe organisatie die de wereldwijde vrede en veiligheid zou moeten bewaken en handhaven. 49 Rotarians schreven in 1945 op een blocnoteje mee aan het Handvest van de Verenigde Naties. Volgende maand beleven we de vijfenzeventigste 5 meiviering. De bevrijding betekende het herstel van onze vrije en open democratische rechtsstaat. De rechten en vrijheden die daaruit voortkomen, zijn niet vrijblijvend. Ze scheppen voor iedereen een verantwoordelijkheid voor het behoud en het versterken ervan.

Bijsluiter

1.        álle: als klemtoonteken gebruiken we het accentteken '(accent aigu).

2.        geelbuiken: zonder hoofletter, het gaat hier om een bij- of scheldnaam zoals 'blauwvingers' (Zwollenaren) of 'spaghettivreters' (Italianen).
anti-Joodse: Joodse met een hoofletter, want het gaat hier om een bevolkingsgroep.
druk doende: het bijvoeglijk naamwoord 'drukdoend' bestaat ook, maar hier gaat het om het tegenwoordig deelwoord, dus wordt het als twee woorden geschreven.
zwarte vlektyfus: de spelling 'zwartevlektyfus' is ook verdedigbaar, hoewel tyfus roze vlekken veroorzaakt. Er bestaat namelijk ook een 'zwartevlekkenziekte'. Heeft u het als één woord geschreven, hoeft u dit niet fout te rekenen.

3.        Gestapo-chefs: het koppelteken is verplicht. Een letterwoord wordt in een samenstelling vast geschreven, tenzij het met één of meer hoofdletters wordt gespeld. Dat is hier het geval. Gestapo is een Duits letterwoord, gevormd uit Geheime Staatspolizei en een eigennaam. Daarom krijgt het een hoofletter.
nazi-Duitsland: nazi wordt met kleine letters geschreven. Het woord waarmee een culturele, maatschappelijke, religieuze of artistieke stroming benoemd wordt, krijgt een kleine letter.

4.        drapeaus: een drapeau is een vlag of vaandel.

5.        5 meiviering: dit is een driedelige samenstelling met een cijfer. In dat geval komt na het cijfer een spatie. 'vijfmeiviering' is ook correct.
rechtsstaat: zowel het Groene Boekje als Van Dale kent de vormvariant 'rechtstaat', zonder tussen-s. Dit is dus ook correct.

Dicteetijgers

Sigrid Hooftman heeft ook de correspondentie met de dicteeschrijvers en de administratieve zaken geregeld. Zij vertelde dat, hoewel ze vermoedt dat er meer zijn, een dertigtal mensen heeft doorgegeven dat ze mee gingen schrijven aan het dictee van Rotary Oudewater waaronder een flink aantal zogenoemde 'dicteetijgers' (dat zijn mensen die regelmatig voor hun plezier dictees maken en daar uiteraard dan vaak goede resultaten bij behalen) met flink wat terugkoppelingen na afloop: "Van een aantal deelnemende dicteetijgers werden de bovenste twee plaatsen bezet door Herman Killens uit Opwijk (België) en Randy van Halen met respectievelijk 1 en 4 fout. Het gemiddelde aantal fouten van alle deelnemers was 26, het minste was de eerdergenoemde 1 fout en het hoogste aantal was 45. De best scorende Oudewaternaar was Mieke van Uden met slechts 10 fout. De jongste deelnemer was 15 jaar oud. En er hebben heel wat deelnemers toegezegd iets te doneren, zelfs iemand die geen tijd had om mee te doen, maar die dit zo'n goed idee vond. En dat vinden we natuurlijk heel leuk."

Over de duidelijkheid en de bereikbaarheid waren alle deelnemers zeer tevreden. En dat geldt ook voor de kwaliteit van het dictee (toegankelijk, mooi en toepasselijk waren een aantal lovende kwalificaties). Fouten bleken vooral gemaakt in al dan geen hoofdletter en koppeltekens; de woorden Gestapo-chefs en blocnoteje bleken de grootste struikelblokken. De verschillende organisaties en alle uitvoerenden kregen heel wat bedankjes en complimenten. Rotary Oudewater is nu wel verplicht om volgend jaar opnieuw een dictee te organiseren; hoe dan ook. Sigrid liet weten dat ze zo'n dicteewedstrijd met elkaar in één ruimte toch wel leuker vond. We gaan het zien.

Reactie deelnemer

Paul Wesseling: "Ik heb met plezier meegedaan aan het dictee op 22 april jl.
Natuurlijk is het veel gezelliger en spannender in een volle zaal, maar dit was zeker een leuk en creatief initiatief! Het dictee vond ik niet echt heel moeilijk, maar ik heb toch 11 fouten geteld. Er zaten enige lastige woorden in en venijnige instinkers, maar dat is elke keer weer een uitdaging ...
Nogmaals bedankt voor de organisatie en hopelijk volgend jaar weer op de traditionele manier!"

Afbeelding
Kruiswegviering 1 uur geleden
Afbeelding
Oud IJzer actie Ons Genoegen 4 uur geleden
Een foto van het team. Helaas was Norah afwezig.Boven: Frank, Cees, Selina, Isa, Shewit, Liv, Jasmijn, Charlie, Guido.Onder: Fabiënne, Olivia, Eva, Amber, Fayenne.
Montfoortse MO11-1 stelt kampioenschap veilig 18 uur geleden
Afbeelding
Ouderen-zangmiddag in Linschoten 20 uur geleden
Filmavond ‘De Acht Bergen’
Deze week in Concordia 21 uur geleden
"We hebben hard geoefend en ik ben heel trots!", aldus kampioen Yara
Yara Nederlands kampioen 23 uur geleden
Afbeelding
Volleyballers Jupiter Heren winnen 27 mrt, 11:00
V.l.n.r. André de Bruijn, Sverre Peenstra, Rutger Peenstra,Timo van Dommelen, Vita van Deuren en Daphne van Kooten.
Tegenvallers en meevallers in Thialf 27 mrt, 09:00